احتمال خودکشی در چه کسانی بیشتر است؟

بحث مجرد بودن هم در این زمینه قابل توجه است. افرادی که خودکشی می‌کنند اغلب مجرد یا بیوه یا مطلقه هستند و حتی احتمال اقدام به خودکشی تا دو برابر در این افراد بیشتر است. همچنین انزوای اجتماعی که ناشی از بیماری‌های روان پزشکی یا مشکلات اجتماعی و سالمندی است هم از جمله عوامل خطر برای اقدام به خودکشی محسوب می‌شوند. سوء مصرف الکل و مواد مخدر هم از جمله عوامل خودکشی است.

ابتلا به بیماری‌های جسمی بدخیم مثل سرطان‌ها، دردهای مزمن، ایدز، ناتوانی شدید و مزمن، مشکلات عصبی و نورولوژی هم فرد را به شدت در معرض خودکشی قرار می‌دهد. بر اساس بررسی‌ها، ۳۰ تا ۴۰ درصد افرادی که به دلیل خودکشی فوت می‌کنند، به یک اختلال جسمی جدی مبتلا هستند که این نرخ در سالمندان بیشتر دیده می‌شود. بیماری‌ها با تشدید نا امیدی، از دست دادن نقش‌های مهم اجتماعی، آسیب پذیری فرد را افزایش می‌دهد و به همین دلیل است که در بیماری‌های مزمن، جنبه‌های روانی هم بررسی شده و فرد مبتلا را از نظر درمان‌های روان شناسی و حمایتی هم مد نظر قرار می‌گیرد.

بیماری‌های روان پزشکی عامل محوری در اقدام به خودکشی هستند. بیش از ۹۰ درصد کسانی که به دلیل خودکشی فوت می‌کنند، به یک بیماری روان پزشکی که تشخیص داده شده یا نشده، مبتلا بودند. در این میان، افسردگی اساسی با خودکشی رابطه تنگاتنگی دارد. اختلال دو قطبی هم به میزان زیادی با خطر خودکشی در ارتباط است. اختلال‌های اسکیزوفرنی و اختلال پانیک و وسواس هم با خطر خودکشی همراه هستند. آن‌چه این اختلالات را با خودکشی همراه می‌کند، شدت نشانه‌ها و نا امیدی از درمان است. بیمارانی هستند که اختلال پانیک و وسواس مبتلا هستند، اما شدت نشانه‌ها به حدی نیست که فرد را دچار نقص کارکردهای اجتماعی کند و از درمان هم نا امید نیستند و احتمال خودکشی در این افراد کمتر است. همچنین اختلالات شخصیتی مثل شخصیت مرزی و ضد اجتماعی هم خطر خودکشی بالایی دارند.

در زمینه متغیرها و عوامل روان شناختی که فرد را مستعد خودکشی می‌کند نیز باید گفت که یکی از مهمترین آنها، نا امیدی است که به عنوان یک نشانه مهم در اختلالات روان پزشکی هم دیده می‌شود. این‌که فرد به آینده امیدوار نبوده و اقدامی در جهت بهبود زندگی خود انجام ندهد، نشان از نا امیدی دارد. خیلی‌ها نا امید هستند، اما به خودکشی فکر نمی‌کنند که احتمال خطر را کاهش می‌دهد.

یکی دیگر از عوامل، خشم است که به عنوان یک هیجان مهم در اقدام به خودکشی مشاهده می‌شود. افکار خودکشی و دیگرکشی با خشم و خصومت نسبت به خود یا دیگران تقویت می‌شوند. به همین دلیل، درمان گر موقع سنجش خطر خودکشی، احتمال دیگرکشی را هم بررسی می‌کنند. زیرا ممکن است تمایل به دیگرکشی، فرد را برای اقدام به خودکشی برانگیخته کند.

تکانش گری نیز عامل روان شناختی دیگری است. منظور از اقدامات تکانشی، اقدامات بدون فکر است. بسیاری از این افراد، بدون فکر به خودکشی اقدام کردند و پس از آن، پشیمان شده‌اند.

عامل دیگر، نقص در حل مسئله است. افرادی که نمی‌توانند روش‌هایی برای حل مسائل و مشکلات خود داشته باشند و وقتی با مشکلات مواجه می‌شوند، احساس ناکارآمدی دارند، ممکن است به خودکشی فکر کنند.
عامل دیگر که با خودکشی ارتباط تنگاتنگ دارد، ویژگی شخصیتی کمال گرایی است که شخص از خود انتظار بهترین عملکرد را دارد. از دست دادن عزیزان، از دست دادن جایگاه شغلی، از دست دادن آبرو نیز در اقدام به خودکشی موثر هستند. از دست دادن توانایی فکری و شناختی مثل کسانی که به زوال عقل دچار می‌شوند، احساس از دست دادن توانایی جسمانی مثل نابینا شدن هم می‌توانند فرد را برای خودکشی برانگیخته کنند.
از جمله دیگر عوامل هشدار برای خودکشی نیز می‌توان به نا امیدی، احساس خشم شدید، پرداختن به فعالیت‌های پرخطر، احساس در تله افتادن، جدایی از دوستان و خانواده، اضطراب و بی قراری، بی خوابی، تغییرات خلقی، احساس پوچی اشاره کرد که اگر به موقع به این عوامل توجه شود، احتمال خودکشی کاهش پیدا می‌کند. اگر به این عوامل در اطرافیان خود توجه داشته باشیم و هر کدام از این فاکتورها را مشاهده کردیم، باید به موضوع توجه کنیم.

عوامل خطر اجتماعی، مشکلات شغلی و خانوادگی و محل سکونت نیز می‌تواند از جمله عوامل خطر اجتماعی باشند. وجود عوامل خطرناک در محل زندگی، مثل دسترسی راحت به داروهای خطرناک نیز می‌تواند احتمال اقدام به خودکشی را افزایش بدهد.

اگر بخشی از این عوامل یا اکثر این عوامل در فرد وجود داشته باشد، شاید بتوان فرد را خودکشی گرا دانست. مراقبت و حمایت از این افراد، یکی از مهمترین اقداماتی است که باید انجام شود. بسیاری از خانواده‌ها باورهای نادرستی داشته و فکر می‌کنند تهدیدهای فرد خودکشی گرا نباید جدی گرفته شود. همچنین نا آگاهی از عوامل زمینه ساز خودکشی، مثل افسردگی و بیماری‌های بد خیم جسمی و احساس پوچی، باعث می‌شود که خانواده‌ها بدون توجه به این عوامل، خطر اقدام به خودکشی را نادیده بگیرند.

احتمال خودکشی در افرادی که در گذشته اقدام به خودکشی ناموفق داشته‌اند، بیشتر است. حتی اگر در ظاهر این افراد وضعیت روانی خوبی داشته باشند و اقدام قبلی را نادرست بدانند. این افراد حتما باید از یک درمانگر صاحب صلاحیت کمک بگیرند. درمان‌های خوبی در این زمینه وجود دارد که می‌توان به درمان دیالکتیک و درمان شناختی رفتاری اشاره کرد. درمانگرهای زیادی در این روش‌ها تخصص دارند. همچنین صداهای مشاوره زیادی در این زمینه وجود دارند که وقتی فرد تحت فشار است، می‌تواند با این تلفن‌ها تماس بگیرد و با مشاوران و روان شناسان صحبت کند.