ساخت و سازهایی که عامل اصلی سیلاب‌های شهری شدند

با توجه به این که مسأله تغییر فصل‌های بارندگی از جمله موضوعاتی بود که در چند سال اخیر مورد انکار واقع شد، در حال حاضر با خسارات‌هایی غیرقابل جبران همراه شده و افکار عمومی را به خود مشغول کرده است.

همچنین طی سال های اخیر شاهد پاییز‌های خشک و زمستان‌های بی‌باران هستیم، این امر نه تنها بهار‌ها که تابستان‌ها را نیز در بر گرفته است؛ با این حال اگرچه این بارش‌ها هوای برخی از مناطق کشور را به اعتدال می‌رسانند و مثل یک نعمت عمل می‌کنند اما وقتی به گردباد و تندباد تبدیل می‌شوند، باغات و زمین‌های کشاورزی دیگر مناطق کشور را مورد هجمه قرار می‌دهند.

همچنین در شرایطی که زمین‌های خیلی خشک محور اصلی بارش‌ها هستند؛ روان‌آب‌ها خیلی سریع ایجاد می‌شوند که از دلایل خارجی سیلاب‌های متعدد به شمار می‌آیند.

با توجه به این که در حالت عادی، زمستان همیشه فصل پربارشی شناخته می‌شود؛ در سال‌های اخیر شاهد سیلاب‌های شهری به جای سیلاب‌های طبیعی هستیم. سیلاب‌های درون شهری به عنوان پدیده‌ای جدید عاملی برای ترافیک به شمار می‌آیند که زیرساخت‌های شهری را نیز زیر سوال می‌برند و از همین رو جایی برای سرزنش باران و تغییر فصل‌ها باقی نمی‌گذارند؛ چرا که عامل اصلی این سیلاب‌ها، چیزی به جز نوع ساخت و ساز شهری نیست.

حسین آخانی استاد زیست دانشگاه تهران با اشاره به کوه‌های البرز، سواد کوه، نوش بلده و جاده هراز تشریح کرد: عمده سیلاب‌های اخیر این مناطق که با خسارت‌های چشمگیری همراه بوده؛ ناشی از دخالت بیش از اندازه منابع انسانی در مسیر رودخانه‌ها است. انبوه معادن شن و ماسه در جاده هراز مهر تاییدی روی این خیانت بشریت به طبیعت است که کوه‌ها و رودخانه‌ها را به طور همزمان به دست نابودی سپرده است.

آخانی اعمال انسانی در کشور را عامل تخریب و خسارت این مناطق دانست و تصریح کرد: به طور یقین انتظار می‌رود در مقابل این معادن کنترل نشده علاوه بر باران‌های سیل آسا، سیل‌های آسیب‌زای زیادی نیز ایجاد شود.

به عنوان مثال عذابی که مردم شیراز بخاطر سیل مشهور فروردین ۱۳۹۸ متحمل شدند نه به خاطر سیل، بلکه به خاطر ساخت و ساز نیروی انسانی در مسیل‌ها بود؛ به عبارت دیگر با توجه به تاریخچه سیلاب‌ها و تاریخ سیل شیراز به راحتی می‌توان فهمید که آن مسیر تاریخی همیشه میزبان سیل بوده است. در چنین شرایطی وقتی در یک مسیر سنتی، جاده کشیده می‌شود مقصر سیل و سیلاب‌های بی‌رحمانه، نه طبیعت که خود ما هستیم که در واقع در مسیر سیل‌های همیشگی، تجهیزات یک زندگی شهری را به وجود آورده‌ایم.

سیل‌هایی که در سال‌های گذشته مهمان طبیعت می‌شدند نیز ناشی از بارندگی بیش از حدی بودند که زمین توانایی جذب آنها را به دلایل تراکم و تعداد جنگل‌ها، بافت تنک و از بین رفتن مرتع‌ها را نداشت و به همین ترتیب شرایط برای وقوع سیل مهیا می‌شد؛ اما در مورد سیل‌های درون شهری نه عوامل طبیعی، که بخش عمده‌ای از این حوادث بر گردن انسان و رفتاری است که با طبیعت دارد.

در پایان باید گفت تا بشر متوجه ظلمی نباشد که نسبت به کوه‌ها، دریا‌ها و دیگر اجزای طبیعت روا می دارد؛ محکوم به تحمل خشم طبیعت است که به طور معمول هم از این خشم درس نمی‎گیرد.