پایگاه جدید آمریکا بیخ گوش ایران!

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از همشهری آنلاین، واشنگتن با بهره‌گیری از یک شرکت خصوصی و پوشش دیپلماتیک، در تلاش است پایگاه راهبردی جدیدی را دقیقا در مجاورت مرزهای شمالی ایران بنا کند؛ پایگاهی که می‌تواند در آینده نه‌چندان دور به مرکز عملیات‌های اطلاعاتی و مهار اقتصادی ایران بدل شود.

ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه، طی اظهانظر امروز خود، پیشنهاد واشنگتن درباره مشارکت در طرح کریدوری در منطقه قفقاز را مصداق فریب‌کاری و مغایر با سازوکار تأمین امنیت این منطقه خواند و در این زمینه به ارمنستان و جمهوری آذربایجان درباره پیامدهای چنین طرحی هشدار داد.

وی عنوان کرد که آمریکایی‌ها می‌گویند که ظاهراً راه‌حل منحصر به فردی در این زمینه دارند که چیزی جز فریب‌کاری نیست.

تحولات ژئوپلیتیک منطقه قفقاز جنوبی، در ماه‌های اخیر به ‌طرز چشمگیری شتاب گرفته است. در رأس این تحرکات، پیشنهاد بحث‌برانگیز ایالات متحده برای اجاره ۱۰۰ ساله «کریدور زنگزور» به چشم می‌خورد؛ گذرگاهی به‌ظاهر تجاری، اما در واقع محل برخورد منافع امنیتی، سیاسی و اقتصادی قدرت‌های بزرگ.

کریدور زنگزور که قرار است نخجوان را به جمهوری آذربایجان از طریق جنوب ارمنستان (منطقه سیونیک) متصل کند، اکنون به صحنه تازه‌ای برای اجرای راهبرد مهار ایران تبدیل شده است. ایران که با این طرح به ‌شدت مخالف است، آن را تهدیدی مستقیم علیه امنیت ملی خود تلقی می‌کند؛ چرا که این کریدور می‌تواند حلقه نفوذ غرب در مرزهای شمالی‌اش را کامل کند.

جالب‌تر آن که این طرح نه تنها با منافع ترکیه و جمهوری آذربایجان همسو شده، بلکه حمایت خزنده‌ای از سوی ناتو، کشورهای ترک‌زبان و حتی برخی دولت‌های خلیج فارس (امارات) نیز کسب کرده است. به ‌عبارت دیگر، واشنگتن با بهره‌گیری از یک شرکت خصوصی و پوشش دیپلماتیک، در تلاش است پایگاه راهبردی جدیدی را دقیقا در مجاورت مرزهای شمالی ایران بنا کند؛ پایگاهی که می‌تواند در آینده نه‌چندان دور به مرکز عملیات‌های اطلاعاتی و مهار اقتصادی ایران بدل شود.

اروپا به دنبال پوشاندن ضعف امنیت انرژی خود

در ظاهر، پروژه جعلی زنگزور بخشی از راهبرد جدید غرب برای تامین انرژی اروپاست؛ پس از جنگ روسیه و اوکراین، اروپا نیازمند مسیرهای جایگزین برای انتقال انرژی شد و نگاه‌ها به منابع گازی آسیای مرکزی و قفقاز دوخته شد. ترکمنستان به عنوان دارنده چهارمین ذخایر گاز جهان، گزینه‌ای وسوسه‌انگیز است، اما مسیر انتقال آن به اروپا هنوز مشخص نیست. واشنگتن به‌ روشنی تلاش می‌کند زنگزور را به مسیری کلیدی برای انتقال گاز آسیای میانه بدل کند؛ بدون عبور از خاک ایران یا روسیه.از این منظر، کریدور زنگزور نه تنها ایران را از نقشی راهبردی در تامین انرژی اروپا حذف می‌کند، بلکه با فراهم کردن بستر اجرایی برای پروژه «ترانس‌خزر»، به تقویت اتحادهای ضدایرانی در منطقه کمک می‌نماید.گفتنی است در گذشته پروژه نزدیک به ۵ میلیارد دلاری ترانس خزر برای این منظور تعریف شده بود که به دلایل مالی، حقوقی و فنی تاکنون اجرایی نشده است. البته از مارس سال جاری صادرات سالانه ۲ میلیارد مترمکعب گاز از طریق ایران به ترکیه آغاز شده که در صورت افزایش حجم می تواند به اروپا نیز گسترش یابد.

تقابل راهبردی با محور مسکو-تهران-پکن

افزون بر این‌ها، آمریکا تلاش می‌کند با تسلط بر این کریدور، نقش چین در «کریدور میانی» پروژه کمربند-جاده (BRI) را نیز مهار کند. روسیه که از ابتدا نگاه میانه‌روانه‌ای به موضوع داشت، اکنون با رویکرد تهاجمی آذربایجان و غرب دچار تردید شده است. به نظر می‌رسد واشنگتن در پی آن است که از این فضا برای فشار بر مسکو در زمینه جنگ اوکراین بهره‌برداری کند.

همه این تحولات به شکل‌گیری یک محور استراتژیک جدید منجر شده است: محور کشورهای ترک‌زبان، به‌اضافه ناتو و آمریکا، در برابر محور سنتی روسیه-ایران-چین. به گفته حسن کریم‌نیا، کارشناس حمل‌ونقل و ترانزیت، کریدور زنگزور، به‌رغم کوتاهی مسیر فیزیکی‌اش، به میدان مهمی در جنگ سرد نوین میان شرق و غرب بدل شده است.

پیامد برای امنیت اقتصادی ایران

برای ایران، این تنها یک گذرگاه جاده‌ای نیست؛ بلکه مسأله‌ای حیاتی است. استقرار احتمالی شرکت‌ها یا نهادهای امنیتی غربی در حاشیه مرزهای شمالی کشور، می‌تواند مسیرهای سنتی تجارت، ترانزیت و حتی تحرکات نظامی ایران را تحت نظر بگیرد.در این شرایط، تهران باید با نگاهی چندبعدی به مسئله بنگرد و با دیپلماسی فعال منطقه‌ای، مانع از تحقق کامل این سناریوی غربی شود. حضور مؤثر در قفقاز جنوبی، حمایت از همگرایی منطقه‌ای و تقویت ارتباطات با کشورهای مستقل منطقه، می‌تواند جلوی شکل‌گیری «محاصره نرم» ایران را بگیرد.کریدور زنگزور، شاید تنها یک خط ارتباطی باشد، اما در واقع همان نقطه‌ای است که خطوط قرمز ژئوپلیتیکی ایران، غرب و شرق در آن تلاقی می‌کنند.