اقتصاد آنلاین، محمد بیات: با گذشت دو ماه از «جنگ ژوئن» میان ایران و رژیم صهیونیستی، سطح تنش‌ها میان ایران و غرب تا سطح بی‌سابقه‌ای افزایش پیدا کرده است. قدرت‌های اروپایی با نوشتن نامه‌ای به شورای امنیت رسما اعلام کردند که «مکانیزم ماشه» را در رابطه با ایران فعال کردند و اگر تا ۳۰ روز آینده (چند روز از آن گذشته است) مذاکرات میان تهران- بروکسل- لندن به نتیجه نرسد، تحریم‌های سازمان ملل و شش قطعنامه‌ای که به واسطه قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت اجرای آنها متوقف شده بود، بازخواهند گشت.
در جریان مذاکرات استانبول و سپس ژنو، طرف اروپایی سه خواسته اصلی خطاب به طرف ایرانی مطرح کرد. نخست بازگشت بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی و از سرگیری همکاری نزدیک ایران با این نهاد بین‌المللی، دوم مشخص شدن تکلیف و سرنوشت ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۶۰ درصد و در نهایت از ازسرگیری مجدد مذاکرات میان ایران و آمریکا بود. کارشناسان معتقدند شروط تروئیکای اروپایی برای تمدید «اسنپ بک» امر پیچیده‌ای به نظر نمی‌رسد، اما مشکل از آنجا آغاز می‌شود که آمریکای ترامپ به هیچ وجه تداوم غنی‌سازی در ایران، حتی تا سطح ۳.۶۷ برنتافته و رژیم صهیونیستی با مثابه ابزار فشاری قهرآمیز هر لحظه آماده حمله و منفجر کردن «اتاق مذاکره» است.
با توجه به نکات ذکر شده، سناریو نخست در مذاکرات ایران و آمریکا، عدم پذیرش خطوط قرمز تهران از سوی واشنگتن و تداوم وضعیت «بن بست» در مذاکرات است. در این احتمال مکانیزم ماشه فعال می‌شود و تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم آن بر بازار‌های مالی- تجاری ایران حادث می‌شود. براساس برآورد صورت گرفته از سمت اتاق بازرگانی، در صورت تحقق اسناریو احتمالا قیمت دلار بالای ۱۶۰ هزار تومان خواهد رفت و تورم بالای ۷۰ درصد انتظار فعالان اقتصادی و مردم را می‌کشد. بی‌نتیجه ماندن مذاکرات میان تهران- واشنگتن سبب افزایش احتمال حمله مجدد اسرائیل به ایران شده و می‌تواند سرآغازی برای قطع رابطه گسترده کشور‌های هم پیمان آمریکا و اروپا با ایران باشد. در این سناریو دولت با چالش جدی در فرآیند فروش نفت مواجه خواهد شد و سیستم به راحتی نمی‌تواند کسری بودجه سال جاری را جبران کند. با توجه به اظهارنظر‌های صورت گرفته از سوی مقامات ارشد سیاسی کشور و در عین حال عدم تمایل اروپا برای پیچیده‌تر شدن وضعیت امنیتی در منطقه، با آنکه احتمال تحقق این سناوریو دور از انتظار نیست، اما بازیگران یاد شده ممکن است تمایلی برای حرکت به سمت این احتمال نداشته باشند.
در سناریو دوم ایران با در نظر گرفتن خسارات ناشی از جنگ ۱۲ روزه و در عین حال لزوم بازگشت کشور به ریل «توسعه» پس از ایجاد اجماع داخلی تصمیم خواهد گرفت تا یک «پارادایم شیفت» را امتحان کرده و با شرط ترامپ برای توقف غنی‌سازی و کاهش برد موشک‌های بالستیک تا ۵۰۰ کیلومتر موافقت کند. در این «سناریوی بعید» احتمالا نرخ ارز روند کاهشی را آغاز خواهد کرد و در کانال ۶۰ الی ۷۰ هزار تومان در نوسان خواهد بود. با توجه به موارد یاد شده این احتمال وجود دارد که دولت بتواند از طریق پیوستن به «اف.ای. تی. اف» و آزاد شدن تدریجی دارایی‌های بلوکه شدن ایران در اروپا و آمریکا بتواند بخشی از کسری بودجه سال جاری را جبران کند. با توجه به غیرمحتمل بودن امکان پذیرش شروط ترامپ از سوی ایران و در عین حال عدم وجود اجماع سیاسی میان نخبگان داخل کشور برای کنار گذاشتن (حتی موقت) فعالیت‌های اتمی، احتمال این سناریو زیر ۱۰ درصد است.
در سناریو آخر، اما ما نه با واضعیت «توافق کامل» مواجه هستیم و نه قرار است روند تشدید تنش ادامه یابد. توافقات موردی میان ایران و اروپا می‌تواند این انگیزه را برای سایر قدرت‌های جهانی یعنی آمریکا، روسیه و چین ایجاد کند تا از طریق قطعنامه‌ای جدید در شورای امنیت جلوی بروز بحرانی فراگیر در منطقه غرب آسیا را بگیرند. در صورت پذیرش شروط سه‌گانه تروئیکای اروپایی و آغاز مذاکرات میان تهران- واشنگتن، این احتمال وجود دارد که دولت ترامپ مجددا با تمدید «مکانیزم ماشه» و دادن زمان برای به نتیجه رسیدن مذاکرات موافقت کند. در صورت تحقق این سناریو تهران با آنکه نوعی وضعیت «تعلیق» را تجربه می‌کند، اما می‌تواند قیمت دلار را تا مرز ۱۳۰ هزار تومان مهار کند. همچنین دولت این امکان را پیدا خواهد کرد تا قدرت چانه‌زنی بیشتری برای تداوم صادرات نفت به مقصد بندر شاندونگ داشته باشد. نکته کلیدی آن است که در صورت توافق تهران با قدرت‌های اروپایی، همچنان احتمال حمله اسرائیل به ایران وجود دارد و لازم است تا دستگاه‌های نظامی- امنیتی به مانند بدترین سناریو در آماده باش کامل باشند.
ثبت دیدگاه