ایران تلاش دارد هنجاری تازه در برخورد با اسرائیل بنا کند و بپذیراند/ گزینه های اسرائیل و آمریکا برای پاسخ چیستند؟

 ویلیام وکسلر William F. Wechsler در شورای آتلانتیک، در 15 آوریل 2024 مقاله ای نوشت که ترجمه آ«را می خوانید:

1. نخستین منظور از حمله شنبه شب تهران این بود که اسراییل را از هدف قراردادن دوباره اماکن دیپلماتیک – یعنی ساختمانهایی که پیش از این فکر می کرد از امنیت کافی برای مقاصد نظامی برخوردارند- باز بدارد. بنابراین تهران بی گمان نمی خواهد که بقیه پناهگاههایش به بخشی از میدان نبرد تبدیل شوند. 

2. ایران از حملات دوربردی استفاده کرد که می توانست به آسانی با سامانه های شناخته شده دفاعی اسراییل خنثی شود و آسیب احتمالی ای هم به تاسیسات آمریکایی نرساند. همه این کارها را در حالی انجام داد که بیانیه های نامعمولی (به انگلیسی) منتشر کرد که "موضوع را می توان خاتمه یافته تلقی کرد" و "آمریکا باید برکنار بماند!."

3. نگاه بسیاری از مردم سراسر خاورمیانه، که ذهنشان آکنده از تصاویر مصائب فلسطینی است، به ایران، که به تنهایی جلوی اسراییل ایستاده، هیچگاه تا این اندازه مثبت نبوده است. گزارش هایی که می گوید اردن، بصورت فعال از اسراییل در برابر حملات شنبه دفاع کرده نیز، بیش از پیش تضاد میان ایران- که خود را رهبر مقاومت علیه "رژیم صهیونیستی" جا می زند- با دولت های عربی پر رنگ کرد که در نگاه بسیاری از شهروندانشان مخفیانه با اسراییل همراهی می کنند.

4. در این هنگامه، برنامه هسته ای ایران از صفحه نخست روزنامه ها دور شده و تاحدود زیادی بدون نظارت و کنترل، به پیش می رود. ضمنا ایران تا به اینجا، از به خطر انداختن واقعی حزب الله پرهیز کرده است. ایران خواهان خروج آمریکا از منطقه است اما به هیچ روی مایل به تحریک یک جنگ منطقه ای نیست که می تواند به درگیری مستقیم نظامی با آمریکا بیانجامد.

5. از نگاه راهبردی هم تهران خواهان آن است که یک سُنّت یا پیشینه نوین را تثبیت کند که سرشت منازعه ادامه دار با اسراییل را به سود ایران دگرش می دهد. اینکه : تهران می تواند مستقیما به اسراییل حمله کند و می تواند این کار را از قلمروی ایران انجام دهد و می تواند غیرنظامیان داخل اسراییل را هدف قرار دهد.

6. بنابراین ایران سرمشقی را دنبال میکند که که دهه هاست آن را صیقل داده است: آزمودن مجموعه ای از گام های آسیب زا، ارزیابی واکنش دشمنان و – چنانچه این واکنش ها موقت یا کمینه بودند- تثبیت آن گام ها بعنوان یک نُرمالِ (هنجاری) تازه که تلویحا پذیرفته می شود. با همین الگوست که ایران اکنون سلاح های نقطه زن را به نیابتی های غیردولتی خود می دهد و به آنها دستور می دهد که غیرنظامیان را در آن سوی مرزها هدف بگیرند و جهان هم تا به آنجا به این واقعیت خو گرفته که حتی به ندرت درباره آن حرفی زده می شود.

7. در ماههای اخیر، ایران چندین "نرمال تازه" را هم با موفقیت تثبیت کرده که برایش امتیازی درازمدت به شمار می آید: با بکارگیری حوثی ها، توانایی تازه ای را نشان داد تا تنگه باب المندب را، هرگاه بخواهد و بر روی هرکه بخواهد، ببندد؛ با حزب الله نشان داده که توانایی تهدید اسراییلی ها در داخل را دارد و اکنون هم آنها را وادار به جابجایی گسترده کند؛ و با اقدامات خودش، یک بار دیگر توانایی اش در انجام دزدی دریایی در نزدیکی تنگه هرمز را نشان داده که با محکومیت اندک بین المللی هم روبرو شد.

8. اگر تهران به همین شکل، سنت تازه ای را تثبیت کند که میتواند مستقیما اسراییل را از قلمروی ایران هدف بگیرد، این نرمال تازه بویژه زمانی ارزشمند می شود که ایران یک قدرت هسته ای اعلام شده باشد.

9. در سپهر دیپلماتیک هم تهران امیدوار بود که هم محدودیت های قدرت آمریکا و هم اعتبار و قابلیت اتکای به خودش را نشان دهد. با همه تعهدی که آمریکا به امنیت اسراییل دارد، بازهم تهران توانسته مستقیما اسراییل را تهدید کند بی آنکه به یک واکنش نظامی آمریکا منجر گردد- یا دست کم امیدواری تهران است که اینگونه نشود.

ایران سرمشقی را دنبال میکند که که دهه هاست آن را صیقل داده است: آزمودن مجموعه ای از گام های آسیب زا، ارزیابی واکنش دشمنان و – چنانچه این واکنش ها موقت یا کمینه بودند- تثبیت آن گام ها بعنوان یک نُرمالِ (هنجاری) تازه که تلویحا پذیرفته می شود

10. ایران با این حمله، احتمالا می خواهد که عربستان سعودی و دیگر دولت های عربی درسی بگیرند که نباید به یک چتر امنیتی بی تاثیر و غیرقابل اتکای آمریکایی تکیه کنند و نه بویژه اگر این کار به ازای عادی سازی با اسراییل باشد. همچنین ایران امیدوار است که متحدانش را ترغیب کند، منظور روسیه و شریک مهم اقتصادی اش چین را، تا اسراییل را به خاطر تشدید سرزنش کنند و در شورای امنیت سازمان ملل از تهران حفاظت کنند. این احتمالا یک راهبرد موفق است؛ بعد از شش ماه، شورای امنیت هنوز قادر به محکومیت حماس به خاطر حمله تروریستی به اسراییل نشده است، بنابراین این امکان هست که شورای امنیت هیچ قطعنامه ای در محکومیت آشکار ایران صادر نکند.

11. گام های بعدی برای اسراییل و آمریکا: اهداف ایران، منطقی و حساب شده هستند و بر پایه ذهنیت "اقتدار خود" و "ضعف حریفان" عمل می کنند. بنابراین باید، پاسخی به اقدامات ایران داده شود. نه اسراییل و نه آمریکا نباید به ایران اجازه دهند تا به اهدافی که در بالا ترسیم شد، دست یابد اما مطالبه یک کارزار نظامی فوری علیه قلمروی ایران، به همان اندازه بی پروایی است که بیخردی. به جای آن تمرکز باید بر دستور کار زیر باشد:

12. در ماههای پیشِ روی، اسراییل باید- حتی همزمان با ادامه بدون بازداریِ رویکرد "جنگ بین جنگ ها"- اولویت خود را دستیابی رضایتبخش به اهداف نظامی علیه حماس قرار دهد: زدن رهبرانش، ویران سازی زیرساخت های تونلی اش و انهدام باقیمانده گردان های رزمی اش. اسراییل باید این کار را همراه با همکاری با آمریکا برای حفاظت بهتر از غیرنظامیان غزه انجام دهد تا امنیت داخلی را در آنجا برقرار سازد، از جان گرفتن دوباره حماس هم جلوگیری کند و شرایط بشری برای فلسطینی های بیگناه را به طور گسترده ای بهبود بخشد. هیچ رخدادی نمی تواند بیش از تحمیل یک شکست بلامنازع بر شریک ایران در غزه، تهران را با آسیب روبرو کند.

13. از این گذشته، تهران با یک پسرفت ویرانگر راهبردی دیگر هم روبرو می شود اگر اسراییل، پس از دستیابی به اهداف نظامی اش علیه حماس، قادر شود که دلیری سیاسی و خرد راهبردی را برای پذیرش اصل "زمانبندی شده ی" پیشنهادی آمریکا برای ترسیم یک مسیر بدون بازگشت به سمت کشور فلسطینی فراهم آورد، گفتگوهای همراه با حسن نیت را درباره عملیاتی کردن این شروط آغاز کند و در همین حال روابطش را با عربستان سعودی، که پیوندهای امنیتی اش با آمریکا را تحکیم کرده، عادی سازی کند. 

14. همزمان آمریکا باید کارزارش علیه حوثی ها را از ماموریتی که هدف محدود دفاع از کشتیرانی بین المللی و کاهش توانمندی حوثی ها در دریای سرخ را دارد، به ماموریتی تغییر دهد که همچنین در پی تثبیت بازدارندگی با نابودکردن کادر رهبری حوثی ها از طریق حملات هوایی است. آمریکا تجربه عمیقی در چنین عملیاتی در یمن دارد چرا که سالها این کار را علیه رهبران القاعده در شبه جزیره عربی انجام داده است. آمریکا باید این گونه ضربات را وارد کند تا حوثی ها برای همیشه حمله به کشتیرانی بین المللی را متوقف سازند.

15. آمریکا همچنین باید دکترین تازه ای را هم اعلام کند: هرگونه حمله ای به هر فرد آمریکایی توسط شرکا یا نیابتی های ایران، از این پس بعنوان حمله ای توسط خود ایران تلقی شده و با پاسخ نظامی آمریکا روبرو خواهد شد. دیرزمانی است که ایران، قادر بوده با مصونیت نسبی به آمریکایی ها حمله کند. هنگامی که سه سرباز آمریکایی اوایل سال جاری کشته شدند، واکنش آمریکا روشن بود و ایران با دستور توقف چنین حملاتی به نیروهای آمریکایی، واکنش نشان داد. این یک نمونه از پیاده کردن موفق بازدارندگی بود. واکنش های نظامی مشابهی می تواند و باید انجام شود اگر ایران تلاش کند که آمریکایی ها را بکشد و نه فقط وقتی موفق به این کار  شده باشد. با تثبیت این نرمال تازه، آمریکا به شیوه موفقی قواعد بازی را به سود خودش دگرش می دهد- و نیز پیشینه ای را بنا می گذارد که اسراییل هم از آن پیروی کند.

16. سرانجام، آمریکا باید بپذیرد که کردارهای آسیب زای تهران پایان نمی یابد مگر آنکه این رژیم پایان یابد. به هرحال، ستیز ایران با اسراییل، یک ستیز کاملا ایدئولوژیک، محصول تئوری خاص انقلاب 1979 است. همچنین این رژیم در داخل روز به روز شکننده تر می شود و درصد فزاینده ای از مردم ایران، که مکررا با پذیرش خطر به اعتراض برخاسته اند، آن را فاقد مشروعیت می دانند.

17. اما جنگ با ایران برای تغییر رژیم، خطرات بسیار زیادی برای منطقه دارد، کمترین آن هم مرگ بیگناهانی پرشمار و احتمالا تحکیم سلطه رژیم بر مردمانش و مشروعیت بخشی به برنامه هسته ای در برابر چشم جهانیان خواهد بود. بنابراین، درست همانند دوران جنگ سرد، بهترین راهبرد درازمدت آمریکا در برابر تهران، راهبردی است که همین ضعف ذاتی رژیم را با سخت تر کردن اجرای تحریم ها، اقدامات پنهان علیه برنامه هسته ای و تلاش های قانونی برای پاسخگوکردن رژیم به خاطر بیرحمی های حقوق بشری در داخل و بیرون کشور نشانه بگیرد. همچنین کارزار حمایتی پیدا و پنهان از کسانی که در داخل به مخالفت با رژیم بر می خیزند.

18. با توجه به ناسازگاری (درونی) سیاست های این چنددهه آمریکا در دولت های مختلف، چنین رویکردی شاید فراتر از ظرفیت آمریکا باشد اما هرگز به این اندازه مهم نبوده که یک حمایت دو حزبی برای یک راهبرد پابرجا در برابر ایران فراهم شود؛ راهبردی که امکان موفقیت داشته باشد.

درباره نویسنده: ویلیام وکسلر William F. Wechsler، مدیر ارشد برنامه های خاورمیانه در شورای آتلانتیک است. تازه ترین منصب وی در دولت آمریکا، معاون دستیار وزیر دفاع در عملیات ویژه و مبارزه با تروریسم بوده است.