کسی که نمی‌تواند نماز شب بخواند، چه باید بکند؟

به گزارش خبرنگار مهر، حجت الاسلام والمسلمین سید محمدباقر علوی تهرانی استاد حوزه علمیه در سخنرانی خود در مسجد حضرت امیر (ع) با تلاوت آیه شریفه وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَجَعَلَهُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً… گفت: اگر خداوند اراده می‌کرد، همه مردم را امت واحد قرار می‌داد، اما بنابر حکمت الهی، گروهی را به شرط نداشتن ظلم، در رحمت خویش وارد می‌کند و برای ظالمان، هیچ ولی و یاوری وجود ندارد.

وی با اشاره به پاسخ خداوند به فرشتگان در ماجرای خلقت انسان که فرمود: من آدم می‌خواهم نه صرفاً عابد، ادامه داد: رحمت مصدر دو صفت رحمان و رحیم است؛ رحمان نشانه رحمت عام برای همه بندگان و رحیم دلالت بر رحمت خاص و دائمی برای مؤمنان دارد. این رحمت خاص، بنا بر روایت امام صادق (ع)، ولایت امیرالمؤمنین علی‌بن‌ابی‌طالب (ع) است.

استاد حوزه علمیه ششمین نشانه محبان صادق را شادمانی در عبادت شبانه دانست و اظهار داشت: عبادت شب می‌تواند با تلاوت قرآن، استغفار و خواندن ادعیه معتبر یا ذکرهای مأثور انجام گیرد، اما بالاترین مرتبه آن نماز شب است.

علوی تهرانی خاطرنشان کرد: اهمیت نماز شب چنان است که امامان معصوم، قضاء آن را در صورت فوت شدن توصیه کرده‌اند. او به نقل از امام صادق (ع) گفت: اگر نتوانستی یازده رکعت نماز شب را در شب بخوانی، آن را در روز قضا کن. و اگر آن هم نشد، سه رکعت شفع و وتر را بخوان یا قضا کن.

وی درباره ثمرات نماز شب عنوان کرد: نماز شب نقبی به عالم ملکوت است و آثار آن بر اساس سخنان اهل‌بیت (ع) بیش از ۱۵ برکت دارد، از جمله رضایت خداوند، دوستی فرشتگان، پیروی از سنت پیامبران، نور معرفت، آرامش بدن، خشم شیطان، سلاح مقابل دشمنان، اجابت دعا، قبولی سایر اعمال، برکت در روزی، ملاقات آسان با ملک‌الموت، نور در قبر، بستر در برزخ، توان پاسخ به نکیر و منکر، و سایه‌ای امان‌بخش در صحنه محشر به عنوان حجاب میان انسان و آتش دوزخ.

استاد حوزه علمیه درخصوص توبه پیش از مرگ گفت: توبه یکی دیگر از ویژگی‌های محبان صادق است پذیرش توبه محدود به زمان حیات پیش از رسیدن نشانه‌های مرگ است و توبه هنگام احتضار، نظیر ماجرای فرعون در سوره یونس، پذیرفته نمی‌شود. دو معنای توبه نخست شروع بندگی و بازگشت به سوی خدا، و دوم بازگشت از گناه که مقدمه همان بندگی است.

علوی تهرانی به نسخه امامان برای استحکام توبه که شنیدن قرآن است اشاره کرد و گفت: معصومین (ع) برای شنیدن قرآن توصیه می‌کنند مسیر قرآن شامل چهار گام قرائت، شنیدن، تدبر و عمل است. آیه ۲۰۴ سوره اعراف گوش دادن و خاموش بودن حین قرائت قرآن را مقدمه رحمت الهی معرفی می‌کند. پیامبر اکرم (ص) در روایتی معروف، از عبدالله‌بن‌مسعود خواست که برایشان قرآن بخواند، با وجود این که قرآن بر خود ایشان نازل شده بود، و فرمود که شنیدن قرآن از زبان دیگران را دوست دارد.

علوی تهرانی با بیان یک داستان گفت: در روزگاری نه‌چندان پاکیزه، در شهر بصره، زنی زندگی می‌کرد که نامش شهوانه بود؛ زنی که آوازه‌اش نه به تقوا و نیک‌نامی، بلکه به فساد و تباهی پیوند خورده بود. او سال‌ها سرپرست و اداره‌کننده مجالس لهو و لعب و گناه بود. بسیاری از شب‌های بصره زیر سایه مجلس‌های او می‌گذشت و کمتر کسی بود که نامش را نشنیده باشد. روزی، تقدیری رقم خورد که مسیر زندگی او را برای همیشه دگرگون کرد. ظهر تابستانی بود، خورشید تند می‌تابید، و کوچه‌های بصره در سکوتی نیمه‌گرم فرو رفته بود، جز صدای جمعیتی که در میدان کوچک شهر گرد آمده بودند. واعظ شهر بر منبر بود و با صدایی رسا آیات الهی را تلاوت می‌کرد.

استاد حوزه علمیه افزود: شهوانه، بی‌آنکه نیت خاصی داشته باشد، از همان حوالی عبور می‌کرد. شاید می‌خواست زودتر به خانه خود برسد یا در پی کار روزانه‌اش بود. اما ناگهان گوشش به صدای محکم و نافذ واعظ گرفت که آیه ۱۲ سوره فرقان را با لحنی مؤثر تلاوت می‌کرد هنگامی که جهنم آنان را از دور ببیند، صدای خشم و فریادهای سوزانش را خواهند شنید؛ لرزه‌ای در جانش افتاد. آن کلمات، مثل تیری که به قلب نشانه رود، در عمق وجودش نشست. گویی پرده‌ای از برابر چشمش کنار رفته باشد. تصویر جهنم، صدای خشم آن و زفیرهای هراس‌انگیزش، پیش چشمانش مجسم شد و تمام خاطرات شب‌های گناه، چون موجی سرکش در ذهنش پیچید. شهوانه بی‌اختیار از میان جمعیت خود را به پای منبر رساند. چشمانش اشک‌آلود بود. صدایش لرزید و از واعظ پرسید: ای مرد خدا! آیا برای زنی چون من، آغشته به گناه و غرق در ناپاکی، راه بازگشتی هست؟ واعظ نگاهی طولانی و مهربان به او کرد، گویی مدت‌ها بود منتظر چنین پرسشی باشد. با لحنی آرام اما قاطع پاسخ داد: آری… حتی اگر گناهت به وسعت دریاها باشد، حتی اگر فاسدتر از شهوانه باشی، درِ رحمت خدا همچنان به رؤیت باز است. شهوانه با شنیدن این سخن، دیگر نتوانست خود را نگه دارد. همان‌جا، در میان مردم، دستانش را به سوی آسمان بلند کرد و با قلبی شکسته، عهد توبه بست. از آن پس، نه‌تنها دیگر به مجالس گناه بازنگشت، بلکه خانه‌اش را به محفل ذکر و قرآن تبدیل کرد. سال‌ها گذشت و شهوانه که روزی مظهر فساد بود، به الگویی برای توبه‌کاران و زنی نیک‌نام در بصره بدل شد.