به گزارش خبرنگار مهر، محمد قدرتی شاتوری، مدرس دانشگاه، پژوهشگر فقه، حقوق و اندیشه امام خمینی (ره) در یادداشتی به موضوع پاسداری از حق ضعیفان و مبارزه با ظلم در مکتب امام علی (ع) پرداخت و نوشت:
امام علی (ع) همواره بر مبارزه با ظلم و دفاع از مظلوم تأکید داشته‌اند. اکنون که در هفته امامت و ولایت قرار داریم، لازم است تا در قلمرو اندیشه ظلم ستیزی و دفاع از مظلوم در سیره و سخنان حضرت علی (ع) نگاهی هرچند گذرا داشته باشیم.
امام علی (ع) در خطبه ۱۳۱ نهج البلاغه فرموده‌اند: «اللَّهُمَّ إِنَّکَ تَعْلَمُ أَنَّهُ لَمْ یَکُنِ الَّذِی کَانَ مِنَّا مُنَافَسَةً فِی سُلْطَانٍ وَ لَا الْتِمَاسَ شَیْءٍ مِنْ فُضُولِ الْحُطَامِ، وَ لَکِنْ لِنَرِدَ الْمَعَالِمَ مِنْ دِینِکَ وَ نُظْهِرَ الْإِصْلَاحَ فِی بِلَادِکَ، فَیَأْمَنَ الْمَظْلُومُونَ مِنْ عِبَادِکَ وَ تُقَامَ الْمُعَطَّلَةُ مِنْ حُدُودِکَ. اللَّهُمَّ إِنِّی أَوَّلُ مَنْ أَنَابَ وَ سَمِعَ وَ أَجَابَ، لَمْ یَسْبِقْنِی إِلَّا رَسُولُ اللَّهِ (ص) بِالصَّلَاةِ.»
امام (علیه السلام) در این فراز از خطبه در حقیقت، اهداف حکومت الهی از جمله حکومت خود را بیان می‌کنند و هرگونه شائبه دنیاطلبی و قدرت‌خواهی را نفی می‌کنند و هدف اصلی خود را احیای دین خدا و اقامه عدالت و مبارزه با ظلم بیان می‌کنند.
امام علی (ع) دو نتیجه مهم از حکومت دینی را بیان می‌کنند: «فَیَأْمَنَ الْمَظْلُومُونَ مِنْ عِبَادِکَ: تا مظلومان در امان باشند»؛ «وَتُقَامَ الْمُعَطَّلَةُ مِنْ حُدُودِکَ: و حدود تعطیل‌شده الهی برپا گردد».
امام علی (ع) در وصیّت به امام حسن و امام حسین علیهماالسّلام پس از ضربت ابن ملجم می‌فرماید: «و کونا للظّالم خصماً و للمظلوم عوناً: پیوسته دشمن ظالم و یاور مظلوم باشید.» (نهج البلاغه، نامه ۴۷)
فعل امر «کونا» تأکید بر استمرار این موضع‌گیری، نه یک اقدام مقطعی دارد. امام خمینی (ره) با اشاره به این سخن فرموده‌اند: «ما وظیفه داریم مردم مظلوم و محروم را نجات دهیم. ما وظیفه داریم پشتیبان مظلومین و دشمن ظالمین باشیم. همین وظیفه است که امیرالمؤمنین (ع) در وصیت معروف به دو فرزند بزرگوارش تذکر می‌دهد.» (ولایت فقیه؛ حکومت اسلامی: تقریر بیانات امام خمینی، ص ۳۷)
از دیدگاه مقام معظم رهبری: «خصم ظالم باشید. «خصم»، غیر از «دشمن» است. یک وقت کسی دشمن ظالم است؛ یعنی از ظالم بدش می‌آید و دشمن اوست. این، کافی نیست. «خصم او باش»، یعنی «مدّعی‌اش باش.» خصم یعنی «دشمنی که مدّعی است»، «دشمنی که گریبان ظالم را می‌گیرد و او راه رها نمی‌کند. بشریت بعد از امیرالمؤمنین علیه‌السّلام، تا امروز، به سبب نگرفتن گریبان ستمکاران، بدبخت و روسیاه شد. اگر دست‌های با ایمان، گریبان ظالمان و ستمکاران را می‌گرفتند، ظلم در دنیا این‌قدر پیش نمی‌رفت؛ بلکه از بن برمی‌افتاد.» (بخشی از بیانات رهبر معظم انقلاب در خطبه‌های نمازجمعه ۱۳۷۲)
امام علی (ع) در خطبه سوم نهج البلاغه فرموده‌اند: «لَولا حُضُورُ الحاضِرِ، و قِیامُ الحُجَّةِ بِوُجودِ الناصِرِ، و ما أخَذَ اللّه ُ عَلَی العُلَماءِ أن لا یُقارُّوا علی کِظَّةِ ظالِمٍ، و لا سَغَبِ مَظلومٍ، لأَلقَیتُ حَبلَها علی غاربِ هِا: اگر نبود حضور آن جمعیت و تمام شدن حجّت با وجود یار و یاور و اگر نبود که خداوند از دانایان پیمان گرفته است که بر سیری ستمگر و گرسنگی ستمدیده رضایت ندهند، هر آینه مهار شتر خلافت را بر شانه اش می‌انداختم.»
امام علی (ع) فرموده‌اند: «اَحْسَنُ الْعَدْلِ نُصْرَةُ الْمَظْلومِ: بهترین عدالت یاری مظلوم است.» (غررالحکم، ج ۲، ص ۳۹۴، ح ۲۹۷۷)
حضرت، عدالت واقعی را تنها به رعایت مساوات یا بی‌طرفی محدود نمی‌دانند، بلکه اقدام عملی برای دفاع از ستمدیدگان و بازگرداندن حقوقشان را ضروری می‌دانند.
امام علی (ع) فرموده‌اند: «ظُلمُ الضَّعیفِ أفحَشُ الظُّلمِ: ستم کردن به ناتوان، زشت‌ترین نوع ستم است.» (نهج البلاغة، نامه ۳۱)
سخن حضرت با فجایع جاری در غزه و جنایات رژیم صهیونیستی و حامیانش، مرتبط است. مردم غزه، به‌ویژه کودکان، زنان و غیرنظامیان، در مقابل یکی از ظالمانه‌ترین جنایات قرار دارند.بمباران‌ها، محاصره اقتصادی، کشتار غیرنظامیان و تخریب زیرساخت‌های حیاتی، همه مصداق بارز ظلم بر ضعیف هستند.
همچنین حضرت فرموده‌اند: «وَاللّه ِ لَوْ اُعْطِیتُ الْأَقالیمَ السَّبْعَةَ بِما تَحْتَ اَفْلاکهِا عَلی أَنْ أَعْصِیَ اللّه َ فی نَمْلَةٍ أَسْلُبُها جِلْبَ شَعیرَةٍ ما فَعَلْتُ، وَ اِنَّ دُنْیاکُمْ عِنْدی لاََهْوَنُ مِنْ وَرَقَةٍ فی فَمِ جَرادَةٍ تَقْضِمُها، ما لِعَلِیٍّ وَ نَعیمٍ یَفْنی وَلَذَّةٍ لا تَبْقی!؟: بخدا سوگند اگر اقلیم‌های هفت گانه زمین را با هر چه در زیر آسمان آنها است به من دهند تا خدا را در حد گرفتن پوست جوی از دهان موری نافرمانی کنم، نخواهم کرد. چرا که این دنیای شما در نزد من از برگ نیم جویده ای در دهان ملخی ناچیزتر است.
علی را با نعمت‌های فناپذیر و لذت‌های گذرا و ناپایدار چه کار!» (نهج البلاغه، خطبه ۲۲۲)
ایشان حاضر نبوده‌اند کوچک‌ترین ستمی حتی به یک مورچه روا دارند، چه رسد به انسان‌های بی‌گناه و مظلوم. در حالی که رژیم صهیونیستی اقدام به کشتار هزاران کودک و زن بی‌گناه در غزه می‌کند. این همان ظلمی است که امام علی (ع) از آن بیزار بود.
حضرت در خطبه ۱۳۶ فرموده‌اند: «أَیُّهَا النَّاسُ أَعِینُونِی عَلَی أَنْفُسِکُمْ، وَ ایْمُ اللَّهِ لَأُنْصِفَنَّ الْمَظْلُومَ مِنْ ظَالِمِهِ وَ لَأَقُودَنَّ الظَّالِمَ بِخِزَامَتِهِ، حَتَّی أُورِدَهُ مَنْهَلَ الْحَقِّ وَ إِنْ کَانَ کَارِهاً: سوگند به خدا، حق ستمدیده را از ستمگر می‌ستانم و مهار در بینی ستمگر کرده، چون شتر می‌کشانم تا او را به آبشخور حق برم.»
این تشبیه زیبا که ظالمان را به شتر چموشی همانند می‌سازند که، حتی از نوشیدن آب خودداری می‌کند، و صاحبش می‌خواهد او را به زور، وارد آبشخورگاه کرده و سیراب نماید، نشان می‌دهد که هدف از مبارزه با ظالمان، تنها گرفتن حقّ مظلومان نیست، بلکه این کار به نفع خود آنها نیز می‌باشد; زیرا هنگامی که ظلم از حد گذشت، شورش و عصیان عمومی همچون آتشی زبانه می‌کشد، و تر و خشک را می‌سوزاند و اوّلین طعمه این آتش، ظالمان خواهند بود، همان چیزی که در عصر «عثمان» و کمی قبل از حکومت امام (علیه السلام) صورت گرفت. از سوی دیگر، نشان می‌دهد که مهمترین هدف اجتماعی امام (علیه السلام)، گرفتن حقّ ستمدیدگان بود. (پیام امام امیرالمؤمنین علیه السلام، ج ۵، ص: ۵۰۴)
در فقره‌ای از سفارش‌های حضرت به امام حسن (ع) آمده است: «لا تَظلِمْ کما لا تُحِبُّ أن تُظلَمَ: ستم نکن؛ همچنان که دوست نداری به تو ستم شود.» (نهج‌البلاغه، نامه ۳۱)
امام علی (ع) درنامه ای به مالک اشتر پس از توصیه به اجرای عدالت فرموده‌اند: «وَ لَیْسَ شَیْءٌ أَدْعَی إِلَی تَغْیِیرِ نِعْمَةِ اللهِ وَ تَعْجِیلِ نِقْمَتِهِ مِنْ إِقَامَة عَلَی ظُلْم، فَإِنَّ اللهَ سَمِیعٌ دَعْوَةَ الْمُضْطَهَدِینَ وَ هُوَ لِلظَّالِمِینَ بِالْمِرْصَاد: هیچ چیز چون ستمکاری، نعمت خدا را دیگرگون نکند و خشم خدا را برنمی‌انگیزد، زیرا خدا دعای ستمدیدگان را می‌شنود و در کمین ستمکاران است.» (نهج البلاغه، نامه ۵۳)
ثبت دیدگاه