چرا گاهی حتی با ورزش هم وزن کم نمیکنیم؟
اگر به امید لاغر شدن، بهصورت منظم ورزش میکنید ولی از کاهش وزن خبری نیست، با شنیدن خبری که ممکن است گرهگشای مشکلتان شود، خوشحال خواهید شد.
اگر شما هم جزو آن دسته افرادی هستید که به امید کاهش وزن، بهصورت منظم ورزش میکنید ولی گاهی اثری از کاهش وزن نمیبینید، این مقاله مخصوص شماست.
این احتمال وجود دارد که شما فاکتوری کلیدی در متابولیسم که مانع از سوزاندن چربی در طول تمرینات ورزشی میشود را نداشته باشید. درعینحال این امکان وجود دارد که در هنگام ورزش کردن، اکسیژن کمتری مصرف میکنید. بدین ترتیب حتی ممکن است در معرض خطر افزایش وزن که منجر به چاقی و دیابت میشود نیز قرار بگیرید. مطالعات جدید حاکی از آن است که شاید بتوان از راههای جدیدی بهجز مصرف داروهایی که به هدف کاهش اشتها تجویز میشوند، برای هدف قرار دادن چاقی بهره برد.
مولکول PGC-۱⍺ چیست؟
محققان دانشگاه کوبه اخیرا به سراغ مولکول سیگنالی به نام PGC-۱⍺ ("a") رفتهاند که در سوزاندن چربی در حین ورزش نقش دارد.
البته بدن انواع مختلفی از این پروتئین، ازجمله انواع "b" و "c" آن را تولید میکند. این دو پروتئین باوجود تفاوتهای زیادشان با مولکول سیگنال "a"، عملکرد مشابهی دارند و میزان تولید انواع b و c این پروتئین در عضلات در طول تمرینات ورزشی، بیش از ۱۰ برابر مولکول a است؛ درحالیکه نسخه a در طول تمرینات ورزشی، افزایش چشمگیری ندارد.
آزمایش مقایسه اثرگذاری این پروتئینها
اوگاوا واتارو، متخصص غدد درونریز دانشگاه کوبه و اعضای تیمش این فرضیه را مطرح کردند که مولکولهای "b" و "c" مسئول متابولیسم انرژی در طول تمرینات ورزشی هستند. به زبان سادهتر این مولکولها در حین ورزش کردن به شما کمک میکنند تا چربی بسوزانید.
برای این آزمایش، آنها با اعمال تغییراتی در غدد موشها، موشهایی را مورد آزمایش قرار دادند که فاقد مولکولهای سیگنالb وc بودند و تنها نسخه a را در بدنشان داشتند. در ادامه آنها رشد عضلات، چربیسوزی و مصرف اکسیژن در بدن این موشها را در سه مرحله مختلف، یعنی استراحت، ورزش کوتاهمدت و تمرینات طولانیمدت اندازهگیری کردند.
درعینحال آنها در آزمایش مشابهی، داوطلبان انسانی مبتلا به دیابت نوع ۲ و داوطلبان سالم را موردبررسی قرار دادند. باید این را در نظر داشت که چاقی و دیابت نوع ۲ نیز ممکن است سطح مولکولهای سیگنال در بدن را کاهش دهند.
محققان به این نتیجه رسیدند که موشهای فاقد مولکولهای b و c نمیتوانستند تا سریع با فعالیتهای کوتاهمدت تطبیق بیابند؛ یعنی در حین و بعد از تمرین، اکسیژن کمتری مصرف میکردند و درنتیجه چربی کمتری میسوزاندند. آنها با بررسی آزمایش داوطلبان انسانی هم به نتایج مشابهی دست یافتند.
بدین معنا که هم افراد سالم و هم افراد مبتلا به دیابت نوع ۲، با تولید پروتئینهای b و c بیشتر، اکسیژن بیشتری مصرف میکردند و درنتیجه چربی بدن کمتری داشتند.
درعینحال این مطالعه نشان داد که ورزش طولانیمدت، ممکن است برای افرادی که بدنشان فقط پروتئین نوع a تولید میکند، مفید باشد. موشهایی که بهطور منظم شش هفته تمرین کردند، بدون توجه به اینکه آیا بدنشان قادر به ساختن پروتئینهای b و c هست یا خیر، رشد عضلانی بیشتری داشتند.
نسخههای مختلف مولکول سیگنال PGC-۱⍺، در مقابل محرکهای مختلف واکنش نشان میدهند. نسخه مولکولa که نسخه استاندارد است، در واکنش به ورزشهای طولانیمدت تولید میشود؛ اما نسخههای جایگزین، یعنی مولکولهای b و c، در واکنش به ورزشهای کوتاهمدت یا قرار گرفتن در معرض سرما تولید میشوند.
واکنش مولکول جادویی در برابر سرما
محققان درعینحال، عملکرد مهم دیگری از پروتئین PGC-۱⍺ و انواع آن را کشف کردند که میتواند بر نحوه واکنش نسبت به سرما تأثیرگذار باشد. آنها این بار در جریان آزمایش، بر روی تغییرات PGC-۱⍺ در بافت چربی تمرکز کردند. وقتی موشها در معرض سرما قرار گرفتند، پروتئینهای b و c بیشتری تولید کردند که به آنها برای سوزاندن چربی در راستای گرم نگهداشتن بدنشان کمک میکرد. درنتیجه موشهایی که قادر به تولید پروتئینهای b و c نبودند، با قرار گرفتن در معرض سرما، با کاهش چشمگیر دمای بدنشان مواجه شدند.
این یافته نشان میدهد که نسخههای b و c مولکول سیگنال ممکن است بهجز تمرینات ورزشی، در مواجهه با انواع محرکهای کوتاهمدت نیز واکنشهای متابولیکی نشان دهند و نکته اصلی به توانایی افراد برای سوزاندن چربی در حین و بعد از ورزش مربوط میشود.
تلاش برای تولید داروهای مؤثرتر
اوگاوا و اعضای تیمش با ابراز نگرانی از شایع شدن استفاده از داروهای ضد چاقی گفتند: «اخیراً داروهای ضد چاقی متعددی که باعث سرکوب اشتها میشوند، ساختهشدهاند و در بسیاری از کشورهای دنیا تجویز میشوند؛ اما درواقع هیچ دارویی وجود ندارد که با افزایش مصرف انرژی، به مبارزه با چاقی برود.»
اگر بتوان مادهای را یافت که باعث افزایش میزان نسخههای b و c در بدن انسان شود، میتوان داروهایی را تولید کرد که مصرف انرژی را در حین انجام فعالیتهای ورزشی یا حتی بدون ورزش کردن، افزایش دهد. چنین داروهایی میتوانند، مستقل از محدودیتها و رژیمهای غذایی، باعث لاغر شدن افراد شوند.
محققان اکنون در حال بررسی روند افزایش میزان پروتئینهای b و c در ماهیچهها در هنگام ورزش کردن هستند.