«بدترین زمان بیداری از خواب شبانه»؛ چرا خیلیها ساعت ۳ یا ۴ صبح از خواب میپرند؟
کم نیستند درمانگران اختلال خواب و متخصصان سلامت روانی که توافق دارند که ساعت ۳ یا ۴ صبح بدترین زمان برای بیداری از خواب شبانه است؛ ساعتهایی که بسیاری از ما به ناگاه از خواب میپریم و علتش را نیز هنوز نمیدانیم.
گرگ مورای، مدیر مرکز سلامت روان در دانشگاه صنعتی سوینبرن استرالیا، مینویسد: «من گاهی به شوخی میگویم تنها چیز خوب در مورد بیداری در ساعت ۳ صبح که اصلا عادت خوبی نیست، این است که مثال روشنی از بروز یک فاجعه را به دست ما میدهد.»
اما پشت این عادت فراگیر چیست، عادی که از هر سه نفر از ما یک نفر را درگیر خود کرده است؟
آقای مورای توضیح میدهد: «وقتی خواب برای ما خوب پیش میرود، به این سادگیها از این نوع از خواب پریدنها رخ نمیدهد ولی اگر کمی استرس داشته باشیم، این احتمال وجود دارد که بیدار شدن به یک حالت کاملاً خودآگاه تبدیل شود.»
البته استرس تنها عاملی نیست که میتواند ما را در ساعت ۳ صبح از خواب بیدار کند. برنامه زندگی نامنظم و کمبود هوای تازه در محیط خواب میتواند موجب پریدن از خواب در ساعت ۳ یا ۴ صبح شود.
استفانی رومیشفسکی، فیزیولوژیست خواب، برای رفع این عادت مخرب و غلط توصیه کرد: «هر روز در ساعت مشخصی از خواب بیدار شوید و تا زمانی که احساس خواب آلودگی نکردهاید به رختخواب نروید.»
او توضیح داد: «سعی کنید به طور منظم ورزش کنید و صبحها در معرض نور خورشید قرار بگیرید. روابط اجتماعی خود را نیز حفظ کنید. بدین ترتیب، مغز ما متوجه خواهد شد که شب تنها فرصت خواب کافی است.»
بنابراین، علل این که چرا شبها از خواب میپریم مشخص است اما چرا ساعت آن ۳ یا ۴ صبح است؟
اکثر ما معمولاً بین ساعت ۱۱ تا ۱۲ شب میخوابیم و ۷ تا ۸ صبح هم از خواب بیدار میشویم. ساعت ۳ یا ۴ صبح، وسط این فاصله زمانی قرار میگیرد.
در طول شب، خواب ما بین خواب سبک و سنگین تقسیم میشود، دورانی که با حرکت سریع چشم (REM) و غیرِ آن تقسیم میشود. آنیسا داس، دستیار مدیر برنامه درمان بیخواب در مرکز پزشکی وکسنرِ ایالت اوهایو توضیح داد: «هر مرحله از خواب آستانه متفاوتی برای آسان بیدار شدن دارد.»
او افزدو: «با نزدیکتر شدن صبح، مدت زمانی را که ما در خوابی که با حرکت سریع چشم همراه است، میگذرانیم افزایش مییابد. این بدان معناست که زمان بیشتری را در خوابی نسبتاً سبک و پر از رویا میگذرانیم.»
مایکل کی اسکالین، دانشیار روانشناسی و علوم اعصاب در دانشگاه بیلور در تگزاس، گفت: «ممکن است برخی از این بیدار شدنها به دلیل رویاهای مضطرب کننده باشد. این اضطراب میتواند به دلیل کارهای ناتمامی باشد که مغز را درگیر خود میکند.»
او توصیه کرد: «نگه داشتن یک دفترچه یادداشت کنار تخت و نوشتن همه چیز در فهرست کارهایتان، میتواند به کاهش اضطراب شما و کاهش شببیداری کمک کند.»
به عبارت ساده، این به این معناست که قبل از خواب کمی وقت بگذارید تا رویدادهای روز گذشته را مرور کنید و برای فردا برنامهریزی کنید تا در طول خواب خطور چیزی به ذهن شما موجب بروز نگرانی و از خواب پریدن شما نشود.