اشکانیان ۲ هزار سال پیش باتری ساخته بودند!/ راز شاهکارهای جهان باستان
تاریخ مملو از اختراعاتی است که علیرغم منشأ باستانی خود، هنوز دانشمندان امروزی را گیج و شگفتزده میکند. این اختراعات، از وسایل پیچیده گرفته تا سازههای تاریخی، نشاندهنده نبوغ تمدنهایی است که مدتهاست از بین رفتهاند. آنها درک ما از قابلیتهای تکنولوژیکی تاریخی را به چالش میکشند و همچنان موضوع بسیاری از پژوهشها باقی میمانند.
رمز و رازهای تاریخ در آثاری پنهانند که حتی مهندسان و محققان امروزی، از درک چگونگی آن ها گیج شده اند و مکانیسم برخی از اختراعات تاریخ جهان در میان صفحات تاریخ گم شده و هنوز هم کشف نشدهاند. تعدادی از شگفتانگیزترین ابداعات تاریخ را در این گزارش ببینید.
تاریخ مملو از اختراعاتی است که علیرغم منشأ باستانی خود، هنوز دانشمندان امروزی را گیج و شگفتزده میکند. این اختراعات، از وسایل پیچیده گرفته تا سازههای تاریخی، نشاندهنده نبوغ تمدنهایی است که مدتهاست از بین رفتهاند. آنها درک ما از قابلیتهای تکنولوژیکی تاریخی را به چالش میکشند و همچنان موضوع بسیاری از پژوهشها باقی میمانند.
مکانیسم آنتی کیترا
یکی از این اختراعات که سؤالهای بسیاری بهجا گذاشته، آنتیکیترا است. این دستگاه که در سال ۱۹۰۱ در یک کشتی غرقشده در جزیره یونانی آنتیکیترا کشف شد، بهعنوان اولین کامپیوتر آنالوگ جهان شناخته میشود.
تخمین زده میشود که قدمت آن به حدود ۱۰۰ سال قبل از میلاد برمیگردد، سیستم پیچیده چرخدنده این مکانیسم، برای پیشبینی موقعیتهای نجومی و خسوفها استفاده میشد. پیچیدگی آن نشان میدهد که فناوری یونان بسیار پیشرفتهتر از آن چیزی است که قبلاً تصور میشد.
بتن رومی
بتن رومی که برای ساخت بناهای تاریخی ماندگاری مانند پانتئون و کولوسئوم استفاده شده، نزدیک به دو هزار سال در آزمون زمان مقاومت کرده است. دانشمندان امروزی از دوام آن شگفتزدهاند چراکه مقاومت آن حتی از بتنهای امروزی نیز بیشتر است.
احتمالاً راز مقاومت این بتن در مخلوطی نهفته است که از خاکستر آتشفشانی تهیهشده و کمک میکند که حتی در برابر فرسایش آب دریا نیز مقاومت میکند. سازههایی مانند پانتئون و قناتها که با بتن رومی ساختهشدهاند، در آزمون زمان، قرنها مقاومت کردهاند و مهارتهای پیشرفته مهندسی و معماری روم باستان را به نمایش گذاشتهاند.
بتن رومی در ساخت سازههای دریایی مانند بندرها و اسکلهها مؤثر بود. واکنش بین خاکستر آتشفشانی و آب دریا به سخت شدن و قویتر شدن بتن در طول زمان، حتی در زیرآب، کمک کرد.
جام لیکورگوس
هنگامیکه نور از زوایای مختلف این جام شیشهای قرن چهارمی عبور میکند، تغییر رنگ میدهد. این اثر به دلیل وجود نانو ذرات طلا و نقره است که نمونهای از نانوتکنولوژی باستانی است و قرنها پیشازاین که درک مدرن امروزی وجود داشته باشد، ساختهشده است.
فولاد دمشق
فولاد دمشق که به خاطر ساخت برخی از تیزترین و مقاومترین شمشیرهای تاریخ مشهور است، محصول روشی از آهنگری بود که در حدود ۳۰۰ سال قبل از میلاد از هند آمده بود. دستور چگونگی ساخت فولاد که منجر به طرح دار شدن تیغه آن میشد در قرن ۱۸ گم شد و همچنان یک راز باقیمانده است. یکی از بارزترین ویژگیهای فولاد دمشق، الگوی متمایز آن است که اغلب شبیه آب جاری یا خطوط مواج است. این الگو نتیجه فرآیند آهنگری منحصربهفرد است که شامل چندین بار تا کردن و چکش زدن فولاد است.
لرزهنگار ژانگ هنگ
لرزهنگاری که توسط ژانگ هنگ چینی در سال ۱۳۲ پس از میلاد ساخته شد، یکی از جذابترین اختراعات باستانی است. این دستگاه قادر به تشخیص زلزله از صدها مایل دورتر بود، حتی زمانی که هیچ لرزشی در محل لرزهنگار احساس نمیشد، این اختراع زمینلرزه را تشخیص میداد.
این ابزار توپی را از دهان اژدها به داخل دهان قورباغه میاندازد که جهت زلزله را نشان میدهد. عملکرد درونی این دستگاه که از هیچ فناوری مدرن تشخیص لرزهای استفاده نمیکرد، امروزه برای دانشمندان یک معما باقیمانده است.
کتزیبیوس اسکندریه
کتزیبیوس از اسکندریه، مخترع و ریاضیدان یونانی، یک ساعت آبی بسیار پیچیده به نام کلپسیدرا را در حدود قرن دوم قبل از میلاد ساخت. این دستگاه نهتنها زمان را نشان میداد، بلکه طولهای مختلف روزها را در طول سال نیز محاسبه میکند. برای اندازهگیری دقیق زمان از سیستم پیچیدهای از چرخدندهها و جریان آب استفاده میکرد که پیشرفت قابلتوجهی نسبت به روشهای قبلی زمانسنجی بود. دقت و پیچیدگی ساعت آبی کتزیبیوس مهندسان و محققان امروزی را شگفتزده کرده است.
باتری بغداد
این مصنوع از دوره اشکانی (۲۵۰ قبل از میلاد تا ۲۲۴ پس از میلاد) از یک کوزه سفالی، یک لوله مسی و یک میله آهنی تشکیلشده بود. باتری بغداد میتواند قدیمیترین باتری الکتریکی شناختهشده باشد. اگر این سازه واقعاً برای مصارف آبکاری الکتریکی یا دارویی مورداستفاده قرارگرفته باشد، به معنای دانشی بسیار زودتر از زمان و مکان، در آن دوران است.
صفحه فستوس
یکی دیگر از اختراعات باستانی که همچنان دانشمندان را گیج صفحه فستوس است. این صفحه که در سال ۱۹۰۸ در کاخ مینوی فستوس در جزیره کرت کشف شد، از خاک رس پختهشده ساختهشده است و دارای مارپیچ منحصربهفردی از نمادهای حکشده در دو طرف آن است.
باوجود مطالعات گسترده، معنا و هدف این نمادها همچنان یک راز باقیمانده است. بر اساس برخی تئوریها این شمایل ممکن است نوعی خط، تقویم یا حتی یک بازی باشد، اما هیچ نتیجه قطعی به دست نیامده است.
کمک هند باستان به دنیای علم
یکی از معروفترین کمکهای علمی هند باستان، مفهوم صفر است. این ایده انقلابی که ریاضیات را اساساً دگرگون کرد، برای اولین بار در نسخ خطی در حدود قرن سوم تا چهارم پس از میلاد ثبت شد. حدود سال ۵۰۰ پس از میلاد، ریاضیدان هندی آریابهاتا از عبارت «خا» برای صفر در سیستم شمارهگذاری خود استفاده کرد.
بعدها، براهماگوپتا، یکی دیگر از ریاضیدانان برجسته هندی، این مفهوم را با معرفی اصطلاح «شونیا» (به معنای خالی) برای نشان دادن صفر، توسعه داد. این نوآوری نهتنها توسعه یک سیستم اعداد موقعیتی را تسهیل کرد، بلکه زمینه پیشرفت جبر، حساب دیفرانسیل و انتگرال و سایر زمینههای ریاضی را فراهم کرد.
چگونه و چرا برخی اختراعات باستانی همچنان دانشمندان را گیج میکند؟
برخی از اختراعات باستانی به دلیل مهندسی پیشرفته و طراحی پیچیده خود که به نظر میرسد از قابلیتهای تکنولوژیکی زمان خود فراتر میرفتند، دانشمندان را گیج میکند. این مصنوعات اغلب مهارت دقیق و عملکرد پیچیدهای را نشان میدهند که درک ما از توسعه تاریخی را به چالش میکشد.
این رمز و راز، زمانی عمیقتر میشود که ابزارها و دانش محدود موجود در تمدنهای باستانی را در نظر بگیریم و سؤالاتی را در مورد منابع نبوغ آنها ایجاد کنیم. علاوه بر این، برخی از این اختراعات از مواد و فنهایی استفاده میکنند که حتی با فناوری مدرن تکرار آنها دشوار است و نشاندهنده سطحی از تخصص است که توضیح داده نشده است. این معمای پایدار به تحقیقات و بحثهای مداوم دامن میزند، زیرا دانشمندان همچنان در تلاش برای کشف رازهای پشت این دستاوردهای چشمگیرند.
