وعده‌های ارزهای دیجیتال به‌عنوان دارایی امن

دارایی‌های امن معمولاً سرمایه‌گذاری‌هایی هستند که در دوران آشفتگی مالی ارزش خود را حفظ می‌کنند یا حتی افزایش می‌یابند؛ مانند طلا یا اوراق قرضه دولتی. طرفداران ارزهای دیجیتال بر این باورند که عرضه محدود بیت ‌کوین، ساختار غیرمتمرکز و استقلال آن از نظام مالی سنتی ویژگی‌هایی هستند که می‌توانند این رمزارز را به یک پناهگاه دیجیتال تبدیل کند و بر ترید ارز دیجیتال تاثیر بگذارد.

برخی مطالعات دانشگاهی نیز تا حدی این دیدگاه را تقویت می‌کنند. برای مثال، پژوهشی در مجله Axioms نشان می‌دهد که در شرایط ریسک‌گریزی شدید، رفتار نظری بیت‌ کوین شباهت‌هایی با یک دارایی پوشش‌دهنده ریسک یا حتی پناهگاه امن دارد؛ هرچند در دوره‌های عادی‌تر، عملکرد آن بیشتر شبیه یک ابزار مبادله است. تحلیل‌های دیگر نیز نشان داده‌اند که در برخی شرایط، بازدهی بیت‌کوین ممکن است در دوران فشار بازار افزایش یابد که همین ویژگی، آن را به یک دارایی امن نزدیک می‌کند.

شواهد تجربی: نتایج متناقض

تحقیقات واقعی و داده‌های بازار، تصویری غیرقطعی و گاه متناقض ارائه می‌دهند. برای نمونه، بررسی رفتار بیت‌کوین در دوران همه‌گیری کرونا نشان می‌دهد که این رمزارز گاهی مانند یک ابزار تنوع‌بخشی به سبد دارایی عمل کرده و نه یک پناهگاه امن واقعی. در همان دوره، طلا قدرت پوشش ریسک خود را به شکل منظم‌تری حفظ کرد، در حالی که رفتار بیت ‌کوین نوسان بیشتری داشت.

در مطالعه‌ای دیگر، مشخص شد که رمزارزهایی مانند بیت ‌کوین و اتریوم توانایی ضعیفی در نقش‌آفرینی به‌عنوان پناهگاه امن در بحران‌های ژئوپلیتیکی دارند و عملکردشان کم‌ثبات‌تر از طلا است. حتی در برخی دوره‌های فروش گسترده جهانی، بازار کریپتو همسو با دارایی‌های پرریسک حرکت کرد که باعث کاهش کارایی آن به‌عنوان سپر دفاعی شد.

در مقابل، در شرایط خاص کشورها، بیت‌کوین عملکرد بهتری داشته است. پژوهشی از دانشگاه کینگستون نشان می‌دهد زمانی که ارزش پول ملی سقوط می‌کند، بیت ‌کوین می‌تواند نقش یک پناهگاه را ایفا کند؛ اما در بحران‌های سیستماتیک جهانی چنین عملکردی ندارد.

مزایا و ریسک‌های حیاتی

در ادامه به دلایل جذابیت رمزارزها در دوران بحران می‌پردازیم:

• غیرمتمرکز و فرامرزی: دارایی‌های موجود در بلاک‌چین وابستگی مستقیمی به دولت‌ها یا نظام بانکی ملی ندارند و در برابر ورشکستگی‌های حاکمیتی یا مشکلات بانکی مقاوم‌ترند.
• عرضه محدود: بسیاری از رمزارزها مانند بیت ‌کوین، سقف عرضه مشخصی دارند (۲۱ میلیون واحد) که می‌تواند در برابر سیاست‌های تورمی نقش محافظتی داشته باشد.
• افزایش تنوع سبد سرمایه‌گذاری: حتی اگر نقش پناهگاه امن را ایفا نکنند، ارزهای دیجیتال می‌توانند در تنوع‌بخشی پرتفوی مؤثر باشند و وابستگی به یک کلاس دارایی را کاهش دهند.

اما چالش‌های مهمی نیز وجود دارد:

• نوسان شدید: مهم‌ترین ریسک، افت‌وخیزهای بسیار تند بازار کریپتو است که آن را از دارایی‌هایی مانند طلا متمایز می‌کند.
• ابهام‌های نظارتی: قوانین رمزارزها در کشورهای مختلف، متفاوت و در حال تغییر است؛ موضوعی که در دوران بحران، ریسک را افزایش می‌دهد.
• افزایش همبستگی در بحران‌های جهانی: برخی تحقیقات نشان می‌دهند که در بحران‌هایی مانند کرونا، همبستگی بیت ‌کوین با بازار سهام آمریکا افزایش یافته و این موضوع، نقش پناهگاه امن را توجیه‌ناپذیر می‌کند.

جمع‌بندی: جایگاه کریپتو در حال تکامل است

آیا ارزهای دیجیتال می‌توانند در بحران‌های اقتصادی نقش پناهگاه امن را ایفا کنند؟ پاسخ کوتاه: گاهی، اما همیشه نه.

در بحران‌های داخلی، وقتی ارزش پول ملی سقوط می‌کند، بیت ‌کوین ممکن است عملکرد محافظتی مناسبی داشته باشد. اما در شوک‌های جهانی، نوسان بالا و همبستگی با دارایی‌های پرریسک، قدرت آن به‌عنوان دارایی امن محدود می‌شود.

با این حال، کارکرد اصلی رمزارزها شاید نه جایگزینی طلا یا اوراق قرضه، بلکه تنوع سبد سرمایه‌گذاری باشد. البته با رشد پذیرش جهانی، بلوغ بازار و شفافیت‌های نظارتی، این نقش ممکن است در آینده تغییر کرده و بیت‌کوین را به یکی از گزینه‌های معتبر پوشش ریسک تبدیل کند.