زاکانی: برقراری ارتباط با آمریکا با جبران گذشته توسط این کشور، قابل انجام است/ سلیمانی، رئیسی و امیرعبدالهیان مردان دیپلماسی بودند/ برجام محصول اراده نظام نبود، برخی به جای نظام تصمیم گرفتند

علیرضا زاکانی شنبه - ۲۶ خرداد ۱۴۰۳ - با حضور در برنامه تلویزیونی «میزگرد سیاسی» در بیان دیدگاه‌هایش در حوزه سیاست خارجی کشور، گفت: سیاست خارجی ایده‌محور مبتنی بر منزلت‌طلبانه را در دستور کار دارم.

وی ادامه داد: سیاست خارجی به واسطه اینکه انقلاب اسلامی پیام جدیدی را برای جهان داشت و می‌توان آثارش را در جهان مشاهده کرد، برای ما اهمیت دارد؛ چون فرهنگ ایرانی اسلامی و موقعیت جغرافیایی ایران در غرب آسیا دارای اهمیت است. به همین دلیل باید سیاست خارجی را در صدر اولویت برنامه‌های کشور داشت.

زاکانی گفت: سلیمانی، رئیسی و امیرعبدالهیان مردان دیپلماسی بودند.

وی با اشاره به سیاست‌های آمریکا در حوزه خاورمیانه به خصوص برای نظم نوین و خاورمیانه بزرگ، گفت: بعد از عملیات وعده صادق اعتبار مضاعفی برای ایران و محور مقاومت ایجاد شده است. این مسئله اهمیت کار را برای ما بیشتر کرده است. باید در این حوزه کنشگر فعال شویم.

این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری بیان کرد: در شرایط جدید جهانی جایگاه ممتازی باید برای خودمان تعریف کنیم. اولویت اول بنده در حوزه سیاست خارجی ارتقای کرامت انسانی و سعادت بشری است. توانمندی‌های اختصاصی‌مان که مکتب امام و راهبری مقام معظم رهبری است را برای خودمان در نظر گرفته‌ایم.

زاکانی اظهار کرد: موقعیت جغرافیایی ایران در غرب آسیا باید به عنوان توانمندی ویژه کشور مبنا قرار گیرد. کریدور شمال و جنوب نیز در این مسیر اهمیت زیادی دارد. باید از این کریدور در جهت منافع همه کشورهای منطقه استفاده کرد.

وی گفت: ارتباط همسایگی و عمق بخشی محور مقاومت، ایجاد پیوستگی فرهنگی با ملت‌ها و ایجاد پیوستگی با همه دولت‌های همسایه حتی با عربستان جزو برنامه‌هایم در حوزه سیاست خارجی است. در این زمینه‌ها می‌توان پیمان‌های دفاعی و امنیتی با همسایگان بست. ایران می‌تواند محور نقش‌آفرین در منطقه قفقاز، یمن، لبنان و عراق باشد.

این نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری تاکید کرد: ظرفیت ایرانیان خارج از کشور می‌تواند در جهت اعتلای ایران مورد توجه قرار گیرد.

وی گفت: بازطراحی نهادی و کارکردی را برای وزارت خارجه در حوزه‌های فرهنگ، اقتصاد و سیاست دنبال می‌کنم.

زاکانی ادامه داد: سیاست رفع تحریم‌ها را همچنان باید دنبال کنیم و از تجربه بنزین و واکسن کرونا که در دوران تحریم کسب شد، استفاده کنیم. در حوزه تامین مالی خارجی نیز می‌توانیم تجربه ۱۳ میلیارد یورویی که با چین داریم را در سایر زمینه‌ها اجرا کنیم.

وی گفت: ظرفیت‌های امروز ایران اصلا با ۴۶ سال قبل قابل مقایسه نیست. در آینده جهان باید نقش ویژه‌ای داشته باشیم. زمان نظام تک‌قطبی، چند قطبی و چندکشوری گذشته است. باید ارتباط با سازمان‌های بین‌المللی و کشورهای مختلف را ادامه دهیم. به هیچ وجه نباید از پارامترهای قدرت و ویژگی‌های کشورمان غفلت کنیم و باید رهبری جدید در عرصه بین‌الملل برای خودمان فراهم کنید.

زاکانی گفت: نقش تعیین کننده ایران، روسیه و چین در یک مثلث متساوی‌الاضلاع با شراکت معنادار و با ایجاد پشتوانه‌های اساسی می‌تواند شرایط ویژه و اختصاصی برای کشور به وجود آورد.

این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری در پاسخ به پرسشی درباره نسبت سیاست خارجی زاکانی با بهبود وضعیت معیشتی مردم، گفت: پیوستگی اعتقادی با مقاومت داریم، اما در سوریه و عراق حوزه اقتصادی قابل توجه نداریم. شراکت با این کشورها را می‌توانیم مثل مدل چین تعریف کنیم حتی با دشمنان کشورمان نیز می‌توانیم از سر عزت و باورمندی رابطه بازطراحی کنیم. برقراری ارتباط با اروپا و حتی آمریکا با جبران گذشته توسط این کشورها، قابل انجام است.

زاکانی ادامه داد: باید از توانمندی‌های کشورمان در جهت بهبود معیشت مردم استفاده کرده و در جهت آبادانی ایران اسلامی با سایر کشورها ارتباط اقتصادی برقرار کنیم. قدرت ایران توسط کارشناسان و سیاست‌مداران غربی مورد اذعان قرار دارد. با دیپلماسی فعال می‌توانیم ظرفیت‌های ایران در عرصه‌های مختلف را نقد کنیم.

وی در پاسخ به پرسشی درباره تجربه برجام،‌ گفت: برجام یک رویکرد و تفکر بود. در کمیسیون برجام بررسی کردیم و دیدیم که روی قانون برجام کار کارشناسی دقیقی انجام نشد. به عراقچی گفتم این پیمان، پیمانی دوستانه با دشمنان ایران بود. ما در کمیسیون برجام سعی کردیم با پیش‌فرض‌های صحیح سراغ این سند بریم. بند بند جهت‌گیری ما در این کمیسیون صحیح بود.

زاکانی ادامه داد: ایدئولوژیک‌ترین سیاست خارجی دنیا توسط آمریکا در حال اعمال است. این کشور به هیچ وجه حاضر نیست کوچک‌ترین عقب‌نشینی نسبت به جنایت اسرائیل در غزه داشته باشد.

 نیازمند ارتباط و تعامل جهانی هستیم. ساختارها و مجموعه‌های وزارت خارجه باید اصلاح شود. دیپلمات‌های ایران در سراسر جهان نباید پایشان بلغزد

وی تصریح کرد: در برجام شناخت نوع مناسبات تعاملی، نیز وجود نداشت؛ البته جمهوری اسلامی ایران در برجام کارهایش را انجام داده و اکنون نوبت غرب است تا به کارهایش در این حوزه انجام دهد.

این نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری درباره مناسبات اقتصادی موثر و همچنین آینده روابط ایران و چین، گفت: از کوچکترین مخرج مشترکمان استفاده می‌کنیم و کارهای بزرگ را تعریف می‌کنیم. مهم این است که خودمان را باور کنیم. با هدف «یک کمربند و یک راه» به چین رفتیم و نمایندگی دولت رئیسی را در این سفر داشتیم. موقعیت منطقه‌ای و جهانی ایران را به مقامات چینی گوشزد کردم، چون می‌خواستم ایران را شریک چین کنم. در عرصه‌های جهانی نیازمند شریک هستیم. چین و روسیه دنبال منافع خودشان هستند ما هم با این مسئله می‌توانیم بازی کنیم و با استفاده از توانمندی‌های‌مان اهداف خودمان را پیش ببریم.

وی ادامه داد: در شهرداری ۱۶ کشور را برای توسعه امور مشخص کردیم. یکی از این کشورها، چین بود. انتقال تکنولوژی و ثروت چین برای ما در شهرداری اهمیت داشت و در همین مسیر به موفقیت‌های در قراردادهایی که بستیم، دست یافتیم. به چین تاکید کردیم که از طریق مشارکت با ایران به منطقه غرب آسیا دست خواهید یافت. تفاهمنامه ۴۲۰ میلیارد دلاری با چین را به این مدل می‌توانیم احیا کنیم. مهم این است که منافع چین را در جهت دستیابی به اهداف و منافع خودمان استفاده کنیم.

زاکانی خاطرنشان کرد: گفت: نگاه بنده درباره برجام، جناحی نیست بلکه ملی است. معتقدم در برجام منافع ملی رعایت نشد. اراده نظام برجام نبود، اراده نظام مذاکره بود؛ محصول اراده نظام، برجام نبود.

وی گفت: نگاهم به وزارت خارجه، ارتقای این وزارتخانه است. نقاط قوت و ضعف برجام را استخراج کردم و بیان کردم. زیر امور خارجه فقید افتخار وزرای خارجه ایران است که به شهادت رسید و به انتهای کارش در این وزارتخانه نرسید.

زاکانی ادامه داد: در کمیسیون برجام با نقد منصفانه، برجام را بررسی کردیم. رئیس مجلس پیشین فشار می‌آورد تا برجام تصویب شود. ما از این اتفاق در مجلس متعجب بودم. در حوزه کارشناسی و علمی برجام، کار فوق‌العاده لنگ می‌زد. به عنوان رئیس کمیسیون برجام از تحقیقات مرکز پژوهش‌های مجلس درباره برجام محروم بودم. خارج از وقت اداری با کارشناسان این مرکز جلسه گذاشتیم و شش نفر مخالف و موافق را دعوت کردیم تا موضوع را منصفانه بررسی کنیم. نباید در پیش‌نویس غربی‌ها در برجام حرکت می‌کردیم.

این کاندیدای انتخاباتی بیان کرد: احترام کامل برای مقامات قبلی وزارت خارجه قائلم اما به دلیل تفکری که دنبال حل مشکلات از طریق دشمنان ایران بود، نتوانست موفق شود.

زاکانی در پاسخ به پرسشی درباره وضعیت فعلی دیپلماسی عمومی کشور و برنامه‌هایش در این باره، گفت: از این وضعیت راضی نیستم. معتقدم دیپلماسی عمومی قوی‌تر از این می‌تواند باشد. باید حصار دور ایران شکسته شود و ابزار آن نخبگان جهان، ایرانیان خارج از کشور و دستگاه دیپلماسی ایران در اقصی نقاط جهان است.

وی ادامه داد: نیازمند ارتباط و تعامل جهانی هستیم. ساختارها و مجموعه‌های وزارت خارجه باید اصلاح شود. دیپلمات‌های ایران در سراسر جهان نباید پایشان بلغزد.

زاکانی ادامه داد: نیازمند هم‌افزایی در عرصه دیپلماسی هستیم. نباید همه کشورها را به یک چشم نگاه کرد. شرق آسی به نسبت غرب آسیا و قاره آفریقا و اروپا شرایط متفاوتی دارد. دیپلمات‌های ایران دیپلماسی فعالی در بخش‌های مختلف جهان ندارند. این وضعیت باید تغییر کند.

وی ادامه داد: پیام رسان‌ها امکان تعامل سریع و دوطرفه بین کشورهای جهان ایجاد کرده اند و می‌توانیم از این امکان برای شکستن سانسورهای جهانی استفاده کنیم. حتما چین و سایر کشورهای همسو در تعامل با کشورهای حاشیه خلیج فارس به فکر منافع خودشان هستند، ما هم باید با همین دیدگاه و با عزت، با آنها تعامل برقرار کنیم.

زاکانی بیان کرد: مناسبات در مجلس آن طور که در بیرون از مجلس وجود دارد، متفاوت است. حلقه روحانی،‌ لاریجانی و ظریف در مجلس شکل گرفت. کار به حدی سفت بود که آقای ولایتی اعتراض کرد. سند در نهایت محرمانگی پیش رفت و اجازه ندادند کسی ورود کند. هر چند که قرار بود طبق تصمیم شورای عالی امنیت ملی تیمی ۵ نفره سند را پیش ببرند و اجازه ندادن آقایان ولایتی و شمخانی در این کمیته حضور داشته باشند. به همین دلیل است که می‌گویم سند برجام، سند ملی نبود.

وی ادامه داد: درباره سند برجام به رهبری گفتم احساس خطر می‌کنم. رهبری تاکید کردند مسئولان به وظیفه خودشان درباره برجام عمل کنند و به همین دلیل طرح دو فوریتی برای روشن شدن ابعاد برجام نوشتم. ۶۰ روز تمام کار کارشناسی کردیم. بی‌آنکه نظر خودمان را اعمال کنیم، ظریف، عراقچی، جلیلی و بقیه را دعوت کردیم تا دچار بی‌انصافی نشویم. حتی آمانو را به کیمسیون برجام دعوت کردیم. حیثیت افراد مهم است و بر مدار آن نهایت دقت و انصاف را داشتم. در کمیسیون ۷ نفر بودند که نمی‌خواستند کمیسیون برجام کارش را پیش ببرد. تخلف در پشت صحنه وجود دارد و چون گفتید، مجبور شدم بخشی از آنها را بیان کنم.

زاکانی ادامه داد: برخی به جای نظام تصمیم گرفتند و گفتند این تصمیم نظام است، اما حقیقت این نبود.

وی ادامه داد: معتقدم سیاست خارجی ایران مبتنی بر ایده‌محوری براساس منزلت‌خواهی جهانی می‌تواند شرایط اساسی برای کشور به وجود آورد. گذشتگان هر چه زحمت کشیدند، نفی‌شان نمی‌کنم اما با عبرت از کار منفی، به مسائل مثبت می‌پردازیم.

وی ادامه داد: وقتی برجام را بررسی کردیم متوجه شدیم کار کارشناسی در مورد برجام صورت نگرفته و حتی کسانی که در مورد آن اظهار نظر می‌کردند هم می‌گفتند برجام را نخوانده‌ایم. اولین سوال بنده از عراقچی این بود که شما با دوست خود پیمان بستید یا دشمن که او گفت دشمن اما من گفتم با دوست شما بوده، من با برادرم هم به این ترتیب پیمان نمی‌بندم چراکه همه تعهدات ما نقد بود و تعهدات طرف مقابل نسیه.

زاکانی در پایان گفت: سیاست خارجی دولتم به صورت مکتوب و مجلد ارائه می‌شود. از نکات منفی برجام عبرت می‌گیریم و به دشمن خوش‌بین نیستیم اما به دوستان داخلی‌مان خوش‌بین هستیم و حاضریم از آنان در بخش‌های مختلف دیپلماسی استفاده کنیم.

* در این میزگرد سیاسی، سید محمدکاظم سجادپور، ابراهیم متقی، فواد ایزدی به عنوان کارشناس و جلال دهقانی فیروزآبادی و مجید غلام‌زاده به عنوان مشاوران زاکانی حضور دارند.