پیشنهاد کمال تبریزی به رییس آینده سازمان سینمایی/در سریالم صحنه‌ای استفاده کردم که می‌دانم ساترا با آن مخالفت می‌کند
کمال تبریزی گفت: پیشنهادم به شخصی که می‌خواهد مدیریت سازمان سینمایی را بپذیرد این است که باید شرط کند که خودش تصمیم‌گیرنده باشد. یکی از مشکلات ما این است که مدیران و رئیسان یک حوزه و یک بخش خودشان تصمیم‌گیر نیستند، مدیر نباید تحت تأثیر فشارهای دیگر قرار بگیرد.
این کارگردان سینما در ابتدای قسمت هشتم برنامه «سی و پنج میلیمتری» که مهمان فریدون جیرانی بود، اظهار کرد: در عرصه سریال‌سازی گاهی مواقع اتفاقاتی رخ می‌دهد که من از آن سر در نمی‌آورم و از دوستان هم که می‌پرسم آن‌ها هم از این اتفاقات سر در نمی‌آورند. برخی مواقع پیش‌تولید یک سریال به خوبی پیش می‌رود، قراردادها هم نوشته می‌شود اما به یکباره همه چیز متوقف می‌شود و اصلاً دلیلش معلوم نیست. ممکن است دلایل بسیاری داشته باشد که من فکر می‌کنم شاید یکی از دلایل این اتفاق پولشویی باشد. در حالیکه به ما هیچ ارتباطی ندارد و ما قرار است کارمان را به نحو احسن انجام دهیم مجبور هستیم بپرسیم پولی که برای این سریال یا فیلم سینمایی سرمایه‌گذاری می‌شود، از کجا می‌آید و منبعش چیست.
جیرانی اظهار کرد: حتی تولید فیلم هم امروز شکلی غیرطبیعی پیدا کرده، در دهه ۶۰ و ۷۰ و حتی دهه ۸۰ هم تولید فیلم طبیعی بود و به تدریج و پس از دوران مهرورزی و عدالت‌پروری آقای احمدی‌نژاد سرمایه‌های مشکوک وارد شدند. قبل از آن همه چیز طبیعی بود و معلوم بود که در یک فیلم فارابی شریک است یا خیر یا اینکه فیلم مربوط به بخش خصوصی است یا خیر. سرمایه‌گذاری غیر شفافی که به وجود آمد همه چیز را بلعید.
وی افزود: دور زدن تحریم‌ها این سرمایه‌داری را شکل داد. تحریم‌ها ماندگار شد و این مسئله ادامه پیدا کرد و قضایا خیلی پیچیده شد.
تبریزی درباره پخش سریال «سرزمین مادری» گفت: «سرزمین مادری» به پایان رسید اما نه بدون حدیث و مسئله، فصل اول را به آن شکلی که دلمان می‌خواست تمام کردیم ولی در فصل‌های دوم و سوم کاستی‌های نسبتاً زیاد داشتیم. مدیران تلویزیون پیش‌بینی درست را نداشتند، می‌توانستند برای پخش این سریال تمهیدی داشته باشند که ما بتوانیم همه قسمت‌ها را بدون فوریت پخش آماده کنیم. هر فصل به یک شکل پخش شد، فصل دوم با فشار خیلی زیادی به پخش رسید و ما مجبور شدیم خیلی از کارهایی که باید در صداگذاری و اصلاح رنگ و نور انجام می‌دادیم را نتوانستیم انجام دهیم.
جیرانی درباره عملکرد امروز تلویزیون اظهار کرد: امروز تفکری وارد تلویزیون شده که هیچ اعتقادی به گذشته ندارد و معتقد است که باید گذشته را فراموش کنید. ما فیلم‌ها و سریال‌های ساخته نشده و موضوعات کار نشده داریم اما تفکری وجود دارد که می‌گوید باید دوره خاتمی و حتی دوره احمدی‌نژاد و روحانی را فراموش کنیم و ما باید دوره جدیدی را پایه‌ریزی کنیم. این تفکر می‌داند که چه چیزی را باید حذف کند اما نمی‌داند که باید چه چیزی را جایگزین کند و ما به ازایی برایش ندارد. در واقع تلویزیون حذف می‌کند اما چیزی جایگزین نمی‌کند.
تبریزی در پاسخ به پرسشی درباره مدیریت جدید سینمای ایران گفت: هنوز مدیریت جدید نیامده اما متأسفانه شواهد نشان می‌دهد که در بر همان پاشنه خواهد چرخید و تغییرات اساسی در حوزه هنر نخواهیم دید. حرف‌های جدی در حوزه هنر و فیلمسازی وجود دارد، تغییری باید در زبان سینما به وجود بیاید ولی فکر می‌کنم با وزیری که تعیین شده و خودشان هم نمی‌خواستند در این سمت باشند و با زور و تمایل خیلی کم وارد این حوزه شدند فکر می‌کنم که آقای صالحی خودشان شخصی فرهیخته و باسواد هستند و ایده‌هایی دارند و فردی متفکر هستند اما خودشان آدمی نیستند که اهل ایجاد طرحی نو باشند و بخواهند مدل جدیدی ایجاد کنند و فکر می‌کنم اتفاقات لازم رخ نمی‌دهد و آقای پزشکیان در حوزه هنر کمترین توجه را نشان دادند که البته شاید منطقی باشد چون آنقدر در حوزه‌های دیگر اجتماعی ما مشکلات و بدبختی‌ها داریم که می‌گویند حوزه هنر فعلاً درش بر همان پاشنه بچرخد و گذران امور کند تا ما بدانیم در بخش‌های دیگر اجتماع باید چه کاری انجام دهیم. متأسفانه توجهی که باید به حوزه فرهنگ شود، وجود ندارد.
جیرانی تأکید کرد: البته آقای صالحی در سخنرانی‌اش در مجلس حرف‌های خوبی زد، یک سخنرانی تحلیلی داشت و از تغییرات جامعه گفت. بد نیست این نکات را مدنظر داشته باشیم؛ کاهش فزاینده و مخاطرآمیز سرمایه اجتماعی نسبت به حکمرانی و دولت، گسست نسلی و جنسیتی و فاصله گروه‌های مرجع با دولت و ارگان حکمرانی، تغییرات اجتماعی که اندک نیست، شکل‌گیری طبقه متوسط علمی و فرهنگی؛ طبقه‌ای که روح نقاد و کنجکاو دارد و سبک زندگی‌اش با افراد بی سواد و کم سواد متفاوت است و همچنین تغییرات قابل توجه مصرف و مسیر فرهنگی در جامعه با تأثیر اینترنت مواردی بود که آقای صالحی اشاره کرد. الان همه چیز تغییر کرده، شهر، مغازه‌ها، داخل ادارات، شرکت‌های خصوصی، باور و... تغییر کرده‌اند. فرهنگ با این تغییرات می‌خواهد چه کند؟
تبریزی در پاسخ به جیرانی گفت: من هم این حرف‌ها شنیده‌ام اما یک ضعف بزرگ ما این است که وقتی حرف می‌زنیم خیلی خوب حرف می‌زنیم و حتی تحلیل‌های نسبتاً دقیق و درستی داریم ولی وقتی وارد مرحله عمل می‌شویم، پایمان می‌لنگد. وقتی به صورت تئوریک بحث می‌کنید با این دوستان گویا همه یک حرف می‌زنیم اما در عرصه عمل متوجه می‌شویم که آن‌ها رنگ می‌بازند. ما نمی‌توانیم ما به ازای دقیق و درست کار عملی را بر اساس آن مبانی تئوریک که مطرح می‌کنیم، عمل کنیم.
کارگردان «مارمولک» درباره دلیل ضعف در عملکرد مدیران، گفت: فکر می‌کنم دلیلش احتیاط باشد. ما نمی‌خواهیم مدلی که در عمل و اجرا وجود دارد را بهم بزنیم. اصلاً قرار نبود ما پروانه ساخت بگیریم، ما فقط پروانه نمایش داشتیم. دوره‌ای تعداد فیلم‌های توقیف شده افزایش پیدا کرد، از این موضوع وحشت کردیم و به مدل قبلی برگشتیم. بیشترین ضربه‌ای که سینمای ایران خورده، به نظر من از حوزه پروانه ساخت خورده است.
وی افزود: حدود سه یا چهار سال پیش بود که هر چه فیلمنامه برای پروانه ساخت می‌بردیم، رد می‌کردند. حتی فیلمنامه ما در شورای فارابی تصویب شد، وزارت ارشاد برای پروانه ساخت این فیلم را رد کرد. در واقع اصل را بر این گذاشته بودند که اگر ما فیلمنامه‌ای را خواندیم که متوجه آن نشدیم و یا در آن نکات انتقادی وجود داشت، کنار بگذاریم. به همین دلیل است که سینمای ما به حوزه ابتذال نزدیک شده است و همه به دنبال این هستند که یک نوع فیلم کمدی بسازند و این سینما به جایی رسیده که من خجالت می‌کشم از تولیدکنندگان فیلم کمدی هستم و با خود می‌گویم کاش هیچگاه وارد این ژانر نشده بودم و واقعیت این است که من هم تا حدی در قبال این اتفاقات مسئول هستم.
این کارگردان تصریح کرد: وقتی شما اجازه نقد نمی‌دهید، بسته عمل می‌کنید و حرف‌هایی که می‌زنید برای فیلمساز غیر قابل فهم است و با فیلمساز روبرو نمی‌شوید مشکلاتی به وجود می‌آید که نتیجه‌اش را می‌بینیم. من به یکی از دوستان پیشنهاد دادم که به سالن‌های سینما برود، با آدم‌هایی که در سالن‌های سینما هستند صحبت کند و فیلم بگیرد و مستندی در اینباره بسازد که فکر می‌کنم اثر جذابی می‌شود. زمانی من و آقای کیانیان مستندی را شروع کردیم که سرمایه‌گذارش تلویزیون بود که البته وقتی چند راش برای تلویزیون فرستادیم جلوی کارمان را گرفتند.
وی افزود: کاری که ما کرده بودیم این بود که تمام مسئولان اصلی فرهنگ و هنر کشور را مخاطب قرار داده بودیم. مثلاً به سراغ رئیس کمیسیون فرهنگی رفتیم و از او پرسیدیم که آیا می‌شود فیلمی کمدی درباره یک نماینده مجلس بسازیم؟ حتی نزد رئیس پلیس تهران رفتیم، با او صحبت کردیم و پرسیدیم که آیا ما می‌توانیم درباره پلیس فیلم کمدی بسازیم؟ این مستند به نتایج درخشانی می‌رسید اما جلویش را گرفتند. همه ما در بحث تئوریک حرف‌های خوبی می‌زنیم و با هم اختلاف چندانی نداریم اما در حوزه عمل محدودیت‌ها ایجاد می‌شوند.
جیرانی اظهار کرد: مدیران ما محافظه‌کار و مصلحت اندیش هستند و معمولاً این ویژگی زمانی بیشتر می‌شود که مدیران از گروه نزدیک اصلاح‌طلبان باشند.
تبریزی تصریح کرد: هیچ فرقی ندارد و اتفاقاً شاید روحیه محافظه‌کاری اصلاح‌طلب‌ها بیشتر از اصولگراها باشد. الان برای مردم اصلاح‌طلب و اصولگرا و جبهه پایداری و... بی معنی است. مردم به این نتیجه رسیده‌اند که هر کسی می‌تواند اوضاع مملکت را درست کند، بیاید و این کار را انجام دهد.
کارگردان «امکان مینا» در بخش دیگری از این برنامه اظهار کرد: با توجه به فضای اینترنتی و هوش مصنوعی و شبکه‌های اجتماعی فیلمسازی با گذشته فاصله‌ای نجومی پیدا کرده است. ما دیگر نمی‌توانیم اثری تولید کنیم که روی مخاطب تأثیرگذار باشد.
جیرانی در تأیید اظهارات تبریزی گفت: همه کارهای تأثیرگذار سینمای ما مربوط به دهه ۶۰ و دوره اصلاحات است.
تبریزی تصریح کرد: وقتی اعصاب آدم خورد می‌شود که مسئولان ما این مسائل را قبول نمی‌کنند. آقای خزاعی قبول نمی‌کند که سینما جلو نرفته، عقب رفته است. سینما نتوانسته وارد تحولات شود، داستان‌های جدید تعریف کند، زوایای جدید را ببیند و در جشنواره‌های دنیا حضور داشته باشد. این مسائل را قبول نمی‌کنند و به میزان فروش اشاره دارند اما باید ببینیم که ما چه فروخته‌ایم، آیا غذای فروخته شده ما کیفیت دارد؟
وی در ادامه گفت: باید تغییر اتفاق بیوفتد. قرار بود «عنکبوت مقدس» در ایران ساخته شود و آقای عسگرپور تهیه‌کننده‌اش شود. یک تهیه‌کننده فکور پای این فیلم بود و کارگردان اصرار داشت که فیلم را در ایران بسازد اما او را رد کردند.
جیرانی در پاسخ به اظهارات تبریزی گفت: در جلسه پروانه ساخت صحبت کردیم. بین تهیه‌کننده فیلم قبلی کارگردان این فیلم دعوایی شکل گرفت که آن فرد شکایت کرد و جلوی این فیلم گرفته شد.
تبریزی تصریح کرد: در هر صورت وقتی این فرد نتواند فیلمش را در این کشور بسازد به کشور دیگری می‌رود و آنجا فیلم می‌سازد چون فیلمساز داخل ایران نبود و اگر در ایران فیلم می‌ساخت اثرش خیلی تغییر می‌کرد.
این کارگردان در ادامه گفت: زمانی که من در شورای پروانه نمایش بودم، فیلم‌ها را نگاه می‌کردیم و مثلاً ده اشکال از فیلم گرفته می‌شد و با هم بحث می‌کردیم و از ۱۰ اشکال به ۵ اشکال می‌رسیدیم و من پیشنهاد می‌دادم که این ۵ اشکال را صورت جلسه نکنیم، ایرادات را با تهیه‌کننده و کارگردان مطرح کنیم، شاید آن‌ها ایده دیگری داشته باشند. به جای حذف با کارگردان تهیه‌کننده صحبت کنیم و دلیلشان برای وجود این نماها را بپرسیم. اعضای شورا با این بحث مخالفت می‌کردند و می‌گفتند که ممکن است ما مغلوب شویم اما من معتقد بودم که اشکالی ندارد وقتی مغلوب شویم به این معناست که حق با فیلمساز است. یک یا دو بار این کار را کردیم که فیلم با رضایت کارگردان و تهیه‌کننده پروانه نمایش گرفت اما امروز اینگونه است که به فیلمساز گزارش شورای پروانه نمایش را ابلاغ می‌کنند.
جیرانی در بخش دیگر این قسمت از برنامه اظهار کرد: ما با یک جامعه تغییر یافته روبرو هستیم، مدیریت فرهنگی باید تکلیف خود را با این جامعه تغییر یافته روشن کند. خودِ وزیر می‌گوید که ما با ده یا دو سال پیش تفاوت کرده‌ایم و بعد از اعتراضات سال ۱۴۰۱ تغییرات زیادی رقم خورده و جامعه دچار تحولات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی شده است و مدیریت فرهنگی باید تکلیف خود را با این تغییرات روشن کند.
تبریزی تأکید کرد: قطعاً همینطور است و نکته این است که سرعت این تغییر هم تساعدی است؛ یعنی شما هر چقدر برای اصلاح و به سرانجام رساندن این تغییرات دیر عمل کنید فاصله و شکاف بیشتر می‌شود. من در سریالم صحنه‌ای استفاده کردم که می‌دانم ساترا با آن مخالفت می‌کند در صورتیکه واقعیت اجتماع است. ذهن‌ها و تصوراتی حوزه فرهنگ وجود دارد که در گذشته مانده است.
کارگردان فیلم سینمایی «یک تکه نان» اظهار کرد: چند وقت پیش آقای پزشکیان درباره بی‌منطق بودن قیمت بنزین صحبت کردند و یکی از دوستان روزنامه‌نگار به چند مورد بی‌منطق اشاره کرده بود. اگر قرار باشد ما فقط به یک موردی که مشکل ما را حل می‌کند، توجه کنیم و به موارد دیگر بی توجه باشیم اصلاً نمی‌توانیم حکمرانی کنیم. امروز همه در یک تفاهم همگنانه با هم کارهایی می‌کنند که بتوانند از مالیات فرار کنند یا عوارض ندهند چون همه چیز غیرمنطقی است.
این کارگردان در ادامه اظهاراتش گفت: وزیر ارشاد، رئیس سازمان سینمایی و دیگر مسئولان وزارت ارشاد باید با فیلمسازان رفاقت کنند. دوران ریاست کردن به خصوص در حوزه هنر خیلی وقت است که تمام شده است.
جیرانی تأکید کرد: به نظر من این نکته در بین مدیران بسیار مهم است که تغییرات را باور کنند، یعنی وقتی جمعیتی رأی ندادند باید باور کنیم که این افراد خواهان تغییر هستند. باورها عوض شده و ما باید با باورهای جدید چه کنیم؟
تبریزی تأکید کرد: کار سختی نیست، فقط باید مدل ریاست‌شان را تغییر بدهند و اگر بتوانی با اهالی هنر همنشین شوی اتفاقات بسیاری رخ می‌دهد. ما باید بتوانیم به مردم بفهمانیم هزینه‌ای که دولت از شما می‌گیرد و حتی بنزینی که می‌خواهد گران کند را به خودتان برمی‌گرداند، مردم ما باور ندارند که این پولها به خودشان برمی‌گردند و به همین دلیل دوست ندارند که این پول را پرداخت کنند. اگر مردم واقعاً یقین کنند که همه این کارها به خاطر خودشان است، همراهی می‌کنند. راه حل واقعاً پیچیده نیست، رئیس سازمان سینمایی باید بتواند با همه سینماگران صحبت کند و در غیر این صورت ما هیچ کاری نمی‌توانیم در جامعه انجام دهیم.
تبریزی به عنوان اولین پیشنهادش به رئیس سازمان سینمایی آینده کشور گفت: اگر مدیر سازمان سینمایی می‌خواهد این پست را بپذیرد، اولین چیزی که باید شرط کند این است که خودش تصمیم‌گیرنده باشد. یکی از مشکلات ما این است که مدیران و رئیسان یک حوزه و یک بخش خودشان تصمیم‌گیر نیستند. مدیر نباید تحت تأثیر فشارهای دیگر قرار بگیرد و آقای پزشکیان و دیگر مدیرانش حداقل باید این تغییر را ایجاد کنند.
جیرانی در تأیید اظهارات تبریزی اظهار کرد: یعنی مدیر باید خودش تصمیم‌گیرنده باشد و اگر فشار بیرونی وجود دارد با صراحت درباره آن با مردم صحبت کند.
تبریزی با اشاره به برگزاری جشنواره فیلم اقوام ایرانی اظهار کرد: ما برای برگزاری این جشنواره با آقای خزاعی صحبت کردیم و به جای اینکه از برگزاری چنین رویدادی استقبال کنند، این جشنواره به یک موضوع امنیتی تبدیل شد. این حد از حساسیت واقعاً توجیه ندارد و ما می‌توانیم خیلی راحت‌تر از کنار این مسائل رد شویم.
وی افزود: به نظر من اولین کاری که رئیس سازمان سینمایی می‌تواند انجام دهد این است که همه فیلم‌هایی که توقیف هستند را به عنوان یک تغییر نمایش دهد. الان هم من، حاتمی‌کیا، درویش و خیلی از فیلمسازان دیگر فیلم توقیفی دارند. با نمایش دادن این فیلم‌ها هیچ اتفاقی رخ نمی‌دهد.
این کارگردان خاطرنشان کرد: اگر من مدیر بنیاد سینمایی فارابی باشم، یک سری از موضوعات را در حوزه نقد اجتماعی خودم طرح می‌کنم و از فیلمسازان می‌خواهم که در این زمینه‌ها فیلم بسازند. اگر این روش را پیش ببریم موفق خواهیم شد. به یاد دارم زمان «دوران سرکشی» از من در شبکه سه دعوت کردند و گفتند که ما می‌خواهیم سریالی درباره دختران فراری بسازیم، شما فیلمنامه‌ای بنویسید، ما بودجه می‌دهیم، بسازید و این سریال را پخش خواهیم کرد. به نظر من اگر آقای پورمحمدی و آقای تخشید نبودند سریال «دوران سرکشی» ساخته نمی‌شد.
جیرانی تأکید کرد: در جایی که قانون وجود ندارد، قدرت و شهامت مدیریت خیلی تأثیرگذار است.
تبریزی گفت: اگر شجاعت لازم در مدیریت ما برای ایجاد طرحی نو وجود نداشته باشد، باز هم در بر همان پاشنه خواهد چرخید. شجاعت جزو ارکان مدیریت است.