سندرم «اردک شناور» چیست و چه پیامدهای اجتماعی دارد؟
هنگامی که یک اردک روی سطح آب شناور است، ممکن است به نظر برسد که این کار را بدون زحمت انجام میدهد؛ اما واقعیت این است که پاهایش که داخل آب پنهان است بهسختی در تقلا برای حرکت به سمت جلو هستند.
این تضاد «آرامش و سهولت ظاهری و تلاش پنهانی» همان چیزی است که به اصطلاح «سندرم اردک شناور» نامیده میشود.
این سندرم توضیح میدهد که چگونه افراد در حالی که دستاوردهایشان را در کمال خونسردی تبلیغ میکنند، بطور همزمان تلاشهای پنهانی دارند و بشدت برای پیشبرد کارهایشان فعالیت میکنند.
پژوهشگران همچنین در قالب «سندرم اردک شناور» توضیح میدهند که چگونه افراد تحت فشارهای اجتماعی مجبور به جشن گرفتن موفقیتهایشان میشوند آنهم در حالی که زحمتهایی را که در این راه کشیدند پنهان میکنند.
چنین رفتاری باعث میشود که بهتدریج، ضرورت تلاش برای رسیدن به موفقیت و دستیابی به اهداف، در جامعه دست کم گرفته شود و به عبارت دیگر نوعی یادگیری اجتماعی مشکلدار رواج یابد.
به گفته دانشمندان، چنین رفتاری میتواند تاثیر زیادی بر وضعیت سلامت افراد داشته باشد و به همین دلیل راه حلهایی را برای اصلاح چنین رفتاری پیشنهاد میکنند.
بر همین اساس، تیمی از پژوهشگران دانشگاه پنسیلوانیا بهتازگی تحقیقی در این باره انجام دادند.
آنها یک مدل ریاضی از یادگیری اجتماعی طراحی و از دانشآموزان برای اجرای این مدل و مشاهده نتایج آن استفاده کردند.
آنها در این مدل، دنیایی را طراحی کردند که در آن افراد سعی میکردند میزان تلاش لازم برای موفقیت در هر کاری را تخمین بزنند؛ آنهم بدون اینکه از میزان واقعی تلاش لازم برای موفقیت یا دشواریهای راه، آگاهی داشته باشند.
نتیجه این آزمایش نشان داد که با توجه به باورهایی مبنی بر اینکه "برخی بدون زحمت به موفقیتهای بزرگ میرسند"، شرکت کنندگان در این آزمایش نیز پاداشهایی بسیار بیشتر از آنچه در قبال تلاشهایشان دریافت کرده بودند، انتظار داشتند.
این تیم همچنین دریافت که حتی اگر افراد در پی تلاشهای بیشتر به موفقیتهای بیشتری دست یابند نیز نرخ موفقیت آنها همچنان پایین است؛ زیرا آنها همزمان در فعالیتهای زیادی سرمایهگذاری میکنند.
در واقع یکی از پیامدهای رواج این سندرم در جامعه این است که افراد، هم بیش از حد تلاش کنند و هم همزمان در چندین فعالیت تلاش کنند و درنهایت نیز نرخ موفقیت پایینی دارند و عدم تعادل میان تلاش و پاداش رواج مییابد.
ارول آکچای، از اعضای این تحقیق در دانشگاه پنسیلوانیا میگوید: «این یافتهها اهمیت دارند. زندگی مدرن دائماً از ما میخواهد که تصمیم بگیریم که چگونه زمان و انرژی خود را بین حوزههای مختلف زندگی از جمله مدرسه، کار، خانواده و اوقات فراغت تقسیم کنیم. اما این که چگونه زمان و انرژی خود را بین حوزههای مختلف تقسیم کنیم، چند فعالیت مختلف را در هر حوزه دنبال کنیم و پاداشهای حاصله چه هستند، تأثیرات عمیقی بر سلامت روحی و جسمی ما دارد.»
نقش شبکههای اجتماعی
تصاویر «زندگیهای عالی» که در شبکههای اجتماعی به کاربران نشان داده میشود نیز بر پیچیدگی این مشکل میافزاید.
آکچای در این باره میگوید: «سندرم اردک شناور اغلب توسط شبکههای اجتماعی و روابط عمومی سازمانها تشدید میشود که موفقیتها را بیشتر به نمایش میگذارند اما از شکستهای روی داده یا تلاشهایی که برای دستیابی به موفقیت شده، سخنی نمیگویند.»
برای حل این مشکل چه باید کرد؟
پژوهشگران پیشنهاد میکنند که باید تا جای امکان از حذف گزارشها درباره تلاشهایی که برای رسیدن به یک موفقیت میشود، جلوگیری کنیم.
همچنین باید فرهنگ صحبت درباره موفقیتها و شکستهایمان را تقویت کنیم. به این ترتیب میتوانیم نسبت به چگونگی انجام کارهایی که از ما خواسته میشود، آگاهی بیشتری به دست بیاوریم و کمتر به دنبال کمالگرایی غیرواقعی باشیم.